Beton od zarania stosowany jest w budownictwie. Jego popularność wynika z dostępności, niskiej ceny, łatwości kształtowania, wysokiej wytrzymałości i trwałości. Te niezaprzeczalne cechy sprawiają, że beton jest podstawowym materiałem konstrukcyjnym w budownictwie. Ciekawostka: produkowany jest na skalę masową – tylko woda pitna wykorzystywana jest powszechniej.
Produkcja betonu towarowego w Polsce w roku 2018 zamknęła się ilością ok. 25 mln m3, a w skali Europy ok. 350 mln m3. W zgodnej ocenie ekspertów zapotrzebowanie na beton w najbliższych latach nie będzie słabło. Wynika to z prognoz demograficznych, które przewidują, że do 2050 roku 75 proc. ludności będzie mieszkało w aglomeracjach miejskich i ich bezpośrednim otoczeniu, a konstrukcje wykonywane z betonu pozwolą na rozbudowę niezbędnej infrastruktury miejskiej.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że beton jest materiałem ekologicznym – wytwarzanym z miejscowych surowców (cementy, kruszywa, woda, domieszki i dodatki mineralne) i charakteryzuje się najmniejszym śladem węglowym w stosunku do konkurencyjnych materiałów konstrukcyjnych – stal, drewno, tworzywa sztuczne. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że beton produkowany jest lokalnie, co wpływa na stabilizację miejscowego rynku pracy i usług świadczonych przez firmy zewnętrzne (transport betonu i surowców do jego produkcji, usługi w zakresie remontów i utrzymania sprzętu). Nadto beton jest materiałem, który w 100 proc. podlega recyklingowi – po wyeksploatowaniu konstrukcji, może ona zostać rozkruszona i przerobiona na pełnowartościowe kruszywo służące do wykonania nowych obiektów.
Stowarzyszenie Producentów Betonu Towarowego w Polsce o drugim, najpopularniejszym po wodzie materiale
SPBT – dotychczasowe osiągnięcia i nowe wyzwania w Stowarzyszeniu Producentów Betonu Towarowego w Polsce skupionych jest 56 firm, które reprezentują zarówno branżę produkcyjną, jak również jej bezpośrednie zaplecze – firmy świadczące usługi laboratoryjne i doradcze, dostawcy domieszek chemicznych, sprzętu i technologii produkcyjnych. Łącznie firmy skupione w SPBT reprezentują ponad połowę wolumenu produkcji betonu w Polsce. SPBT od dwudziestu lat reprezentuje polską branżę betonu towarowego.
Od zarania swojego istnienia podstawowym celem Stowarzyszenia jest troska o najwyższą jakość produkowanego w kraju betonu. W tym celu SPBT zaangażowało się w animację rozwoju normalizacji – reprezentanci Stowarzyszenia uczestniczą w pracach Komitetu Technicznego nr 274 ds. betonu w Polskim Komitecie Normalizacyjnym – owocem tych działań jest opracowanie polskiej wersji językowej kluczowej dla branży RMX normy PN-EN 206+A1:2016-12 i jej krajowego uzupełnienia PN-B-06265:2018-10. Oprócz działań w zakresie normalizacji, SPBT dba o właściwy wizerunek i rozwój branży poprzez: udział w pracach i opiniowanie regulacji prawnych – przepisy dotyczące transportu betonu, regulacje podatkowe, Prawo Wodne, itp.,edukację środowiska budowlanego – organizacja szkoleń i publikacja specjalistycznych wydawnictw, promocję producentów betonu jako stabilnych i odpowiedzialnych pracodawców, działających na rynkach lokalnych.
Szesnaście lat Znaku SPBT „Dobry Beton” to promocja wysokiej jakości produkcji betonu, który gwarantuje bezpieczeństwo i trwałość wznoszonych obiektów. Znak „Dobry Beton” to ponad 370 uhonorowanych firm, blisko 230 partnerów i ponad dwa tys. uczestników wydarzenia. W obecnych uwarunkowaniach rynkowych i prawnych zachowanie najwyższej jakości betonu nie może być jednak jedynym kryterium. Konieczne jest też oparcie produkcji betonu towarowego na zasadach zrównoważonego rozwoju z zachowaniem bezpieczeństwa jako priorytetu we wszelkich działaniach – zarówno w produkcji, jak i w transporcie. Dlatego od kolejnej edycji znaku SPBT „Dobry Beton”, podczas audytów przeprowadzanych przez niezależnych inspektorów, weryfikowane będą nie tylko obszary dotyczące jakości, ale także te z zakresu ochrony środowiska i BHP.
Rynek betonu towarowego w Polsce Jak pokazują niezależni eksperci (NBP, Bank Światowy, Moody’s), na rok 2019 przewiduje się wzrost PKB w granicach ok. 4.0 proc. Stawia to Polskę w gronie liderów państw Unii Europejskiej. Te dobre prognozy znajdują swoje odbicie w wynikach produkcji budowlanomontażowej, której wielkość w roku 2018 zamknęła się kwotą 212 mld PLN i była o 9,8 proc. większa w stosunku do roku 2017. Na kolejne lata (2019-2021) prognozowane są dalsze wzrosty wielkości produkcji budowlanomontażowej w Polsce, ale nie będą one już tak spektakularne i powinny stabilizować się wokół wartości 228÷229 mld PLN. Jak wygląda sytuacja w poszczególnych sektorach budownictwa? W segmencie mieszkaniowym trwa boom – wartość produkcji tego sektora w roku 2018 wynosiła 61 mld PLN (+5,2 proc. w stosunku do roku poprzedniego). Szacuje się, że szczytową wartość produkcji sektor mieszkaniowy winien osiągnąć w roku bieżącym i powinna ona zamknąć się kwotą 64 mld PLN. Na lata 2020-2021 przewidujemy nieznaczny spadek tego sektora i stabilizację wartości produkcji na poziomie 60 mld PLN. Te niezbyt optymistyczne dla branży RMX dane z sektora budownictwa mieszkaniowego rekompensowane są korzystnymi prognozami z segmentu budownictwa nie-mieszkaniowego i infrastrukturalnego. W segmencie nie-mieszkaniowym wartość produkcji stabilnie rośnie od roku 2013 – w roku 2018 osiągnęła poziom 88 mld PLN z perspektywą dalszych wzrostów na lata 2019-2021 do poziomu 95÷97 mld PLN. Jeżeli chodzi o sektor budownictwa infrastrukturalnego, w roku 2018 jego wartość zamknęła się na poziomie 64 mld PLN (wzrost o 23 proc. w stosunku do 2017). Na lata 2019-2021 przewidujemy dalsze wzrosty tego segmentu i stabilizację wartości produkcji na poziomie 70÷73 mld PLN – są to poziomy zbliżone do rekordowego roku 2011. Przywołane prognozy pozwalają branży producentów betonu towarowego w Polsce z optymizmem patrzeć na rynek w perspektywie roku 2021.
Produkcja betonu towarowego w Polsce w latach 2011-21.
Jak pokazują powyższe dane, rok 2018 był niezwykle korzystny dla polskiej branży RMX i zamknął się rekordową wielkością produkcji wynoszącą 25,3 mln m3. Tym samym pobity został rekord z roku 2011. Na rok 2019 i w perspektywie do roku 2021 branża przewiduje dalsze wzrosty wolumenu produkcji, ale z zastrzeżeniem, że będą one zdecydowanie mniejsze – tj. 1÷2 proc. Nie mniej jednak obserwowana trend stanowi o stabilizacji wielkości produkcji w Polsce na poziomie 27 mln m3/rok. Polska branża betonu towarowego z optymizmem patrzy w przyszłość, nie mniej jednak widzi zagrożenia w postaci: rosnącego niedoboru wykwalifikowanych pracowników fizycznych, konieczności realizacji niskorentownych kontraktów infrastrukturalnych (brak wprowadzenia przepisów dotyczących waloryzacji ich wartości), kumulacji inwestycji (zwłaszcza kolejowych) znacząco utrudniająca dostawy dużej ilości surowców niezbędnych do produkcji betonu (zwłaszcza kruszyw), niepewności alokacji środków z polityki spójności w budżecie UE na lata 2021-27. Pomimo ww. zagrożeń branża RMX widzi również szanse dla dalszego rozwoju w perspektywie do roku 2021 w postaci: stabilnego wzrostu gospodarczego, konieczności realizacji do końca 2023 r. inwestycji z budżetu UE na lata 2014-20, konieczności zaspokajania niedoboru mieszkań (w tym realizacji rządowych programów np. Mieszkanie +), stabilnego rozwoju rynku nieruchomości komercyjnych, dużych potrzeb inwestycyjnych w zakresie infrastruktury, energetyki i hydrotechniki (CPK, elektrownia jądrowa, rozwój portów morskich).
Zobacz też:
Transport betonu towarowego w Polsce Wielkość produkcji betonu towarowego w Polsce wynosi 25,3 mln m3 z perspektywą dalszych wzrostów do poziomu 27 mln m3. Aby lepiej zobrazować skalę produkcji – można powiedzieć, że wyprodukowanym w ostatnim roku w kraju betonem można by wypełnić 12 500 pełnowymiarowych basenów olimpijskich. Tak duża skala produkcji wiąże się z licznymi problemami logistycznymi. W kraju eksploatowana jest flota ok. 3100 betonomieszarek samochodowych, która każdego dnia wykonuje średnio 11 000 operacji przewozu mieszanki betonowej. Jako że beton produkowany jest lokalnie, a średni promień działania wytwórni to 25 km, przekłada się to na codzienny przebieg betonomieszarek w Polsce wynoszący 550 000 km/dzień (165 mln km rocznie). Mając na uwadze powyższe, SPBT podjęło działania zmierzające do zmiany rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Proponowane przez SPBT zmiany polegają na zwiększeniu limitu dopuszczalnej masy całkowitej dla 4-osiowych betonomieszarek samochodowych z obecnych 32 t do 34 t, ale z zachowaniem limitu nacisku na oś – 9,5 t. Przekłada się to w praktyce na zmianę wielkości pojedynczego ładunku z obecnych 7,5 m3 do 8,5 m3 betonu. Postulowane przez Stowarzyszenie zmiany poparte są doświadczeniami innych krajów o podobnym rozwoju technologii betonu (Austria, Holandia, Włochy) i pozwolą na zmniejszenie ilości operacji transportu betonu o ponad 400 000 rocznie, co przełoży się na zmniejszenie przebiegu betonomieszarek o 20 mln km/rok (52 × odległość Ziemia – Księżyc). W ocenie SPBT proponowane zmiany przyczynią się poprzez redukcję ilości przejazdów do poprawy bezpieczeństwa na drogach a z drugiej strony pozytywnie wpłyną na ochronę środowiska (zmniejszenie w skali roku zużycia paliwa o 12 mln litrów ON, emisji CO2 o ok 12 proc. i zmniejszenie emisji hałasu) i zwiększenie efektywności wykorzystania posiadanej floty betonomieszarek, przy jednoczesnym utrzymaniu obecnego limitu nacisku na oś – 9,5 t – co stanowi gwarancję zapewnienia żywotności i kosztów utrzymania dróg na dotychczasowym poziomie.
Beton a innowacje?
Beton – niskoemisyjny materiał budowlany w gospodarce o obiegu zamkniętym W perspektywie roku 2050 liczebność ludzkości osiągnie poziom 9,3 mld. Z tego ponad 6 mld ludzi będzie mieszkać w aglomeracjach miejskich. Fakt ten w sposób bezsporny wpłynie na konieczność rozwoju infrastruktury. Z tego powodu zapotrzebowanie na beton – podstawowy materiał konstrukcyjny w budownictwie – w dalszym ciągu będzie rosło. Związane jest to z zaletami tego materiału, który produkowany jest lokalnie z miejscowych surowców (cement, kruszywa, domieszki i dodatki mineralne). Niezaprzeczalne zalety betonu – łatwość kształtowania elementów, wysoka wytrzymałość, trwałość – powodują, że jest on od wielu tysięcy lat wykorzystywany w budownictwie. Obecnie beton jest drugim po wodzie najczęściej używanym przez człowieka materiałem. Jego popularność wynika z niezaprzeczalnych zalet, a mianowicie: jest łatwo dostępny, ma wysoką trwałość, są możliwości jego wszechstronnego wykorzystania, dobra wydajność i bezwładność termiczna, ognioodporność, możliwość 100 proc. recyklingu. Beton w konstrukcji budynku mieszkalnego gwarantuje (ze względu na wysoką izolacyjność i akumulacyjność cieplną) redukcję zużycia energii do ogrzewania o 10÷15 proc. oraz stabilność mikroklimatu (oddawanie zakumulowanego ciepła zimą i stabilizacja temperatury w okresie upałów). Te zalety powodują, że w budynkach wykonanych w technologii betonowej redukcja zużycia energii elektrycznej do klimatyzowania pomieszczeń, sięgać może 50 proc. Beton jest materiałem niepalnym o doskonałej odporności ogniowej, co z kolei stanowi rękojmię bezpiecznego użytkowania obiektu. Budynki betonowe charakteryzują się bardzo korzystną akustyką. Beton doskonale redukuje wibracje i nie transmituje dźwięków, co z kolei przekłada się na wysoki komfort użytkowania mieszkań. Wpływa to na niskie koszty utrzymania obiektów betonowych oraz ich ubezpieczenia. Beton jest również niezastąpionym materiałem w budownictwie infrastrukturalnym. Jego dostępność wysoka wytrzymałość i odporność na działanie agresywnego środowiska powodują, że jest powszechnie wykorzystywany do budowy obiektów inżynierskich (mosty, wiadukty, przepusty, tunele) i nawierzchni drogowych. Drogi z nawierzchnią betonową charakteryzują się trwałością 2,5÷3,5-krotnie większą w stosunku do nawierzchni bitumicznych oraz niskimi kosztami utrzymania w ciągu wieloletniej eksploatacji. Dzięki jasnej barwie tego rodzaju nawierzchni zwiększa się bezpieczeństwo ruchu, ponieważ poprawia się widoczność podczas jazdy, co ma znaczenie zwłaszcza w trudnych warunkach atmosferycznych. Jednocześnie znacząco spadają koszty oświetlenia dróg oraz poprzez odbijanie światła słonecznego ograniczeniu ulega efekt „wysp ciepła”, co ma szczególne znaczenie w aglomeracjach miejskich. W przypadku nawierzchni betonowych nie występuje zjawisko koleinowania – jest to szczególnie istotne w przypadku intensywnie eksploatowanych dróg, obciążonych ruchem pojazdów ciężkich o nacisku do 130 kN/oś. Jednocześnie – dzięki redukcji oporów toczenia – pojazdy poruszające się po drogach betonowych zużywają o 2÷3 proc. mniej paliwa, co przekłada się z jednej strony na ekonomikę transportu, a z drugiej strony na pozytywnie oddziaływanie na środowisko naturalne.
Polscy producenci betonu posiadają ponad dwudziestoletnie doświadczenie w budowie tego rodzaju nawierzchni drogowych. W kraju eksploatowanych jest ponad 650 km autostrad i dróg szybkiego ruchu z nawierzchnią betonową i kilkaset kilometrów dróg lokalnych.
Zobacz też:
Beton – innowacyjny materiał na straży jakości powietrza Beton jest materiałem ekologicznym, który dodatkowo jest otwarty na innowacje. Jednym z przykładów jest wykorzystanie elementów betonowych do walki z zanieczyszczeniami powietrza. Prezentowana innowacja polega na zastosowaniu do produkcji betonu dodatku w postaci nanometrycznego dwutlenku tytanu TiO2. Wykonane w tej technologii powierzchnie betonowe (nawierzchnie, chodniki, elewacje) aktywnie wpływają na poprawę jakości powietrza przez zmniejszenie stężenia szkodliwych tlenków azotu pochodzących ze spalania paliwa przez samochody oraz wykazują właściwości samoczyszczące. Podczas słonecznej pogody w wyniku fotokatalizy ulega neutralizacji ok. 90 proc. tlenków azotu, a także aldehydów, benzenu i innych związków organicznych. Również w pochmurne dni przy niewielkim nasłonecznieniu, 70 proc. zanieczyszczeń powietrza zostaje usuniętych lub zneutralizowanych. Co jest istotne – fotokatalizator (nanokrystaliczny dwutlenek tytanu) nie ulega zużyciu podczas zachodzących reakcji i dlatego proces oczyszczania powietrza jest długotrwały i stale odnawialny. Te niezaprzeczalne zalety spowodowały, że przywołana technologia została wykorzystana w krajowych realiach do budowy nawierzchni drogowej i chodnika w ciągu ul. Witosa w Nowej Soli i ścieżki rowerowej przy Rondzie Daszyńskiego w Warszawie. Wykonane przez specjalistów z Polskiej Akademii Nauk pomiary stężenia NOx wykazały ich redukcję w granicach do 30 proc. w stosunku do stanu poprzedniego. W najbliższej przyszłości na szeroką skalę przedmiotową technologię fotokatalitycznego betonu zamierzają wykorzystać Polskie Linie Kolejowe do budowy elementów infrastruktury kolejowej. W zgodnej ocenie branży producentów betonu innowacje stanowią o przyszłości branży i w sposób bezsporny wpłyną na jej postrzeganie w przyszłości
