Kwartet rozwojowy. Zdrowie fizyczne i psychiczne pracowników – moda czy trend? Kto jest za nie odpowiedzialny? Żyjemy w ciekawych czasach! Niestety…! Jak nie pandemia, to wojna! A w zasadzie obie naraz… Poza tym wszystkim powinno się jeszcze znaleźć w miarę normalne życie prywatne i zawodowe. Świat się nie zatrzymał, firmy muszą funkcjonować, pieniądze trzeba zarabiać w warunkach takich, w jakich aktualnie funkcjonujemy – czyli dziwnych, dramatycznych, bardzo niepokojących. Jak sobie radzić w takiej sytuacji?
Przyjmując zaproszenie do napisania tego artykułu żyliśmy w innych realiach. Dzisiaj, kiedy go piszemy, życie zaserwowało nam kolejny poziom trudności i powiedziało „sprawdzam nie tylko jak Ty osobiście radzisz sobie ze stresem, ale jakie działania jesteś gotów/gotowa wprowadzić w swojej organizacji, aby wesprzeć swoich pracowników”. Według Słownika języka polskiego dobrostan to subiektywne postrzeganie poczucia szczęścia, pomyślności, zadowolenia ze stanu życia. Poczucie dobrostanu zaś w znaczący sposób wpływa na zdrowie psychiczne każdego z nas. Połączone ze sobą nierozerwalną nicią – wellbeing fizyczny i psychiczny pracowników stają się dziś głównym wyzwaniem dla menedżerów zarządzających ludźmi.
Dlaczego to takie ważne?
W wielu organizacjach wellbeing do dzisiaj jest kojarzony z zajęciami jogi, karnetami na si-łownię lub owocowymi przekąskami w biurze. Ale czasy i podejście do tego tematu się zmienia. Współcześnie niewiele jest zadań, w których nie wykorzystuje się pracy umysłowej. A praca umysłowa, czyli taka, w której wykorzystujemy mózg, zależy od stanu naszej psychiki.
Pod koniec 2021 r. badanie przeprowadzone przez Great Place to Work® i Carey Business School przy Johns Hopkins University wykazało, że 45 proc. osób na całym świecie uważa, iż otoczenie zawodowe nie sprzyja ich zdrowiu psychicznemu. Z kolei w Polsce według badania Gumtree.pl i Randstad Polska wynika, że 31 proc. pracowników umysłowych uważa, iż są wypaleni zawodowo, a wśród osób z dłuższym stażem ( 5-8-letnim) wypalenie zawodowe sięga aż 41 proc.
Według definicji WHO zdrowie psychiczne jest stanem, dzięki któremu: człowiek może w pełni uczestniczyć w życiu społecznym, jest zdolny do produktywnej pracy, realizuje swoje potrzeby i radzi sobie z różnymi sytuacjami. Czyli jeżeli 45 proc. ludzi na świecie uważa, że ich miejsce pracy nie sprzyja ich zdrowiu psychicznemu, oznacza to, że 45 proc. ludzi na świecie nie jest zdolnych do produktywnej pracy w swoim miejscu pracy. A to niepokojące dane dla pracodawców.
Jeżeli do tych wyników dodamy, że około 70 proc. badanych nie widzi sensu swojej pracy, a prawie 50 proc. ma poczucie, że: ich relacje z przełożonymi nie są najlepsze, liderzy niewystarczająco troszczą się o nich jako ludzi, polityka gratyfikacji i awansów w firmie nie jest prowadzona sprawiedliwie, nie spełniają swojej potrzeby przynależności i relacji międzyludzkich w miejscu pracy – to te dane brzmią dla pracodawcy jeszcze gorzej.
Powyższe dane wskazują, że ogólny poziom zaangażowania pracowników na świecie po-zostawia wiele do życzenia. Dlaczego te dane powinny niepokoić pracodawców w ogóle? Ponieważ większość zatrudnionych wykonuje pracę umysłową – nawet pracownicy produkcyjni. Jeśli więc ich głowa nie jest w odpowiednim stanie psychofizycznym, to trudno, aby generowała sensowne wyniki pracy.
Co firmy robią w obszarze wellbeingu?
Działania podejmowane przez pracodawców wskazują, że wellbeing zyskuje dziś na znaczeniu. W organizacjach pojawiają się menedżerowie ds. wellbeingu czy stanowiska happiness director, można dokształcać się na studiach podyplomowych, a dostawcy oferują wiele kursów i usług z tego zakresu. Patrząc na definicję pojęcia „dobrostan” i wymienione przez Seligmana elementy, które odpowiadają za samopoczucie człowieka, odpowiedzialnością za zdrowie psychiczne pracownika nie można obciążyć jednej osoby czy też działu w firmie. Ta odpowiedzialność powinna być rozłożona w sieć współzależnych działań, które są przeprowadzane w całej organizacji. Z naszego doświadczenia wynika, że najbardziej efektywne jest połączenie i współdziałanie między czterema uczestnikami procesu: zarządem, bezpośrednim menedżerem, działem HR oraz samym pracownikiem. Brak zaangażowania którejkolwiek ze stron może utrudnić osiągnięcie dobrostanu/zdrowia psychofizycznego pracownika, a co za tym idzie – świadczenia przez niego produktywnej pracy.
Kluczowy zarząd
Co zatem może zrobić firma, aby zapewnić dobrostan pracowników? Rola zarządu w tym działaniu jest kluczowa. W jaki sposób można ją realizować?
Praca z wartościami
Dobrostan pracowników organizacji będzie trudny do osiągnięcia bez świadomego budowania zdrowej kultury organizacyjnej, czyli pracy na wartościach. W naszej poprzedniej publikacji dla „Personelu i Zarządzanie” – „HR Tools 2022”, „Transformacja organizacji na podstawie wartości!” pisaliśmy o narzędziu ValueMatch, za pomocą którego diagnozujemy obecny stan kultury organizacyjnej oraz tego, gdzie chcemy dojść.
ValueMatch mierzy 27 wymiarów kultury, czyli tego, co dzieje się w organizacji na poziomie zachowań – od przywództwa zaczynając, poprzez organizację spotkań, na wynagrodzeniach i systemach premiowych kończąc. Dzięki świadomości, gdzie w obszarze kultury jest firma i dokąd chce zmierzać, można diagnozować, czy kultura organizacyjna jest zdrowa i sprzyja dobrostanowi poszczególnych pracowników, a jednocześnie jest korzystna dla ich efektywności pracy.
Nadawanie sensu
Zarządzanie kontekstowe i nadawanie sensu działaniom powinno się odbywać nie tylko podczas rocznych spotkań wyznaczających cele organizacji, ale w trakcie bieżącej komunikacji z pracownikami. Niestety w praktyce ten element nierzadko jest pomijany, ponieważ zarząd zakłada, że pracownicy sami domyślą się, co wynika ze strategii firmy – „strategię ogłosiliśmy na rocznym spotkaniu, wartości udostępniliśmy na stronie internetowej, to wszyscy powinni się domyśleć, jak przełożyć to na bieżące funkcjonowanie”. A to niekoniecznie jest takie proste. Potwierdzają to nasi klienci, którzy poszukują kompleksowych programów rozwojowych z obszaru zarządzania kontekstowego i nadawania sensu codziennej pracy.
Energia zarządu
Stare porzekadło mówi, że ryba zaczyna się psuć od głowy, więc jeżeli członkowie zarządu chcą zadbać o zdrowie psychiczne swoich pracowników, powinni najpierw spojrzeć na swoją energię, stan emocji, sposób budowania zaufania w firmie i na wpływ, jaki mają poprzez swoje zachowania i komunikację na pozostałych pracowników. Jeżeli pracownik funkcjonuje w firmie, w której nagminnie padają pytania, w jakim humorze jest szef i czy można wejść do niego z konkretnym problemem dzisiaj czy poczekać na lepszy czas do jutra, to niezależnie od dostępnej pomocy psychologicznej, jogi i zapewnionego zdrowego jedzenia w kuchni nie będzie to zdrowe miejsce pracy.
