Z badań Eurostatu wynika, że prawie co piąta osoba w UE ma więcej niż 65 lat – to prawie 100 mln ludzi! Państwa zachodnie starają się podejmować działania na rzecz zrozumienia tego problemu i jak najlepszego dostosowania swojej polityki czy infrastruktury, tak aby móc lepiej alokować środki i podejmować bardziej świadome decyzje w stosunku do tej stale zwiększającej się grupy społecznej. Pomóc w tym może analityka przestrzenna, która przynosi odpowiedź na pytanie, gdzie w ciągu następnych lat będzie przemieszczała się starsza część populacji.
Problem starzenia się społeczeństwa dotyka także Polski. Mimo iż, jak podaje GUS, w Polsce od dwóch lat rodzi się coraz więcej dzieci, a w 2017 r. urodziło się ok. 402 tys. dzieci, czyli o 20 tys. więcej niż rok wcześniej, to liczba zgonów nadal przewyższa liczbę urodzeń. Sytuacja ta powoduje, że wzrasta wskaźnik zależności emerytalnych w UE. Jeszcze 20 lat temu na jednego emeryta przypadało około pięć osób w wieku produkcyjnym. Dziś stosunek ten zbliżony jest do 3:1. Według Eurostatu, do 2080 roku liczba osób w wieku 65+ wzrośnie z 19,2 proc. do 29,2 proc., a tych powyżej 80 lat zwiększy się dwukrotnie[1].
Wyzwanie przyszłości
Takie informacje to wyraźny sygnał o tykającej bombie, która może doprowadzić do niewydolności systemu emerytalnego, czego symptomy są już widoczne w całej Europie. Z drugiej strony, niektóre przedsiębiorstwa, widzą w tym zjawisku szansę. Branże takie jak rynek mieszkaniowy, opieka zdrowotna czy handel żywnością i produktami konsumenckimi czerpią pokaźne zyski, ponieważ dzisiejsze „srebrne pokolenie” okazuje się być znacznie zdrowsze, żyjące dłużej i bardziej mobilne niż kiedyś. Zmiany te wpływają także na gospodarkę regionalną oraz lokalną.
Unia Europejska zapoczątkowała wiele inicjatyw, które pomogą sprostać temu wyzwaniu. Jeden z proponowanych przez Unię projektów, zakłada opracowanie założeń, mogących pomóc w wytypowaniu miejsc, znaczną grupę społeczną będą stanowili emeryci.
AgeSpot – Przewidzieć przyszłość seniora
Naukowcy finansowani przez Europejską Agencję Kosmiczną stworzyli algorytm predykcyjny o nazwie AgeSpot, który wykorzystując zdjęcia satelitarne w wysokiej rozdzielczości, określa gdzie i w jakim kierunku przemieszczać się będą seniorzy. AgeSpot łączy zdjęcia satelitarne i dane spisowe, tworząc korelacje między fizycznym otoczeniem danej lokalizacji a wiekiem jej mieszkańców. Obrazy z satelity dostarczają szczegółowych informacji na temat gęstości zabudowy i rozmieszczenia nowych obiektów, a w połączeniu z informacjami spisowymi, takimi jak wiek oraz miejsce zatrudnienia, pozwalają określić konkretną prognozę na przyszłe lata. Dzięki zgromadzeniu wzorców z przeszłości oraz kluczowych danych, model jest w stanie określić zmiany w migracji populacji na 12 lat wprzód.
Pomaga to w lepszym określeniu założeń i tworzeniu planów gospodarczych. Analizy wskazują m.in., gdzie powinny powstać budynki mieszkalne, kompleksy rozrywkowe, centra rehabilitacyjne, miejsca opieki zdrowotnej i inne rodzaje udogodnień. AgeSpot stosuje też wzorzec przyporządkowujący te miejsca do danych grup wiekowych, tak by opracowany plan przestrzenny był jak najbardziej efektywny. W celu weryfikacji trafności opracowywanych prognoz, naukowcy wykorzystali dane z Austrii i Turcji. Analizy w 90 proc. zgadzały się z oficjalnymi danymi statystycznymi. Kolejne kroki przewidują zasilenie algorytmu predykcyjnego danymi o dochodach i informacjami na temat zdrowia populacji.
Informacje dotyczące obecności i migracji osób starszych są także niezwykle istotne w przypadku wypełniania obowiązku zapewnienia opieki osobom starszym przez jednostki administracji publicznej. Z badań Najwyższej Izby Kontroli wynika, że 20 proc. gmin w Polsce nie zapewnia odpowiedniej opieki w miejscu zamieszkania. Zdaniem NIK większość skontrolowanych samorządów nie posiada rozeznania w sytuacji i potrzebach seniorów, a część nie potrafiła nawet określić liczby starszych osób, które żyją na ich terenie. Badania wskazują, że tylko w czterech z 23 skontrowanych Ośrodkach Pomocy Społecznej udało się określić liczbę seniorów, którzy mogą potrzebować wsparcia opieki domowej. NIK wskazuje również na zmiany demograficzne, które prowadzą do szybkiego starzenia się społeczeństwa. Na badanych obszarach liczba mieszkańców zmniejszyła się o blisko 2 proc. a osób w wieku powyżej 60 lat wzrosła o prawie 5 proc. [2]
– Celem takich algorytmów jak AgeSpot jest wyposażenie przedsiębiorców i administracji publicznej w technologię opartą na systemie informacji geograficznej (GIS), która pomoże im w lepszym planowaniu np. nowych inwestycji, alokacji swoich zasobów czy udzielania niezbędnej pomocy. Przykładowo firmy energetyczne mogą na podstawie dostępnych analiz podejmować decyzje o rozmieszczeniu pracowników terenowych, a planiści sprzedaży lepiej zrozumieć preferencje konsumentów z uwzględnieniem informacji o tym, gdzie najczęściej robią zakupy – mówi Krzysztof Stańczak z Esri Polska.
[1] Eurostat, Key figures on Europe, 2017
http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/8309812/KS-EI-17-001-EN-N.pdf/b7df53f5-4faf-48a6-aca1-c650d40c9239
[2] https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/seniorzy-bez-opieki.html
