Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, proces sądowy toczy się według określonego schematu, który zwieńczony jest co do zasady wydaniem wyroku. Jednak w ramach prowadzonego postępowania mogą pojawić się okoliczności, które przejściowo wstrzymają procedowanie sprawy. Taką przesłanką jest chociażby zadanie przez sąd krajowy pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Każdy sąd powszechny państwa członkowskiego Unii Europejskej ma prawo występować z takimi pytaniami do TSUE, jeśli sprawa wymaga analizy prawa krajowego i jego wykładni w stosunku do prawa europejskiego.
Jakie skutki dla Frankowiczów niesie skierowanie pytań do Trybunału Sprawiedliwości UE?
Z owego prawa skorzystał Sąd Okręgowy w Warszawie i złożył do TSUE wniosek o wydanie orzeczenia, które opublikowano 3 października 2019 r. Wydany wyrok potwierdził prawa Frankowiczów jako konsumentów do kwestionowania niedozwolonych postanowień umownych w swoich umowach kredytowych. To spowodowało istotny wzrost zainteresowania dochodzeniem roszczeń od banków, co w niedalekiej przyszłości przełoży się na ilość składanych powództw sądowych.
Nie zapominajmy jednak, że już teraz toczą się postępowania sądowe w sprawach frankowych. Po samej publikacji wyroku TSUE zapadło co najmniej 13 wyroków w takich sprawach, w tym kilka prawomocnych. Co istotne w niektórych sporach o podobnym stanie faktycznym sądy powszechne wydawały postanowienia o zawieszeniu postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Sprawiedliwości UE powyżej sprawy.
Brak jest dostatecznych danych umożliwiających określenie dokładnej liczby spraw, w których zawieszono postępowanie z uwagi na pytanie prejudycjalne. Jednak bazując jedynie na statystyce spraw prowadzonych przez kancelarie z GK Votum S.A. można stwierdzić, iż nadal są to sprawy w znacznej mniejszości. Nie zmienia to faktu, że skoro mamy już korzystne orzeczenie TSUE, w najbliższym czasie powinniśmy się spodziewać kolejnych wygranych na salach sądowych, gdyż zniknie podstawa do dalszego zawieszenia takich postępowań – twierdzi Kacper Jankowski Prezes Votum Robin Lawyers S.A.
Skutki zawieszenia postępowania
Skutkiem zawieszenia postępowania jest wstrzymanie biegu wszelkich terminów, które zaczną ponownie biec dopiero z chwilą podjęcia postępowania. Podczas zawieszenia sąd nie podejmuje żadnych czynności z wyjątkiem tych, które mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenie powództwa lub dowodu. Powyższe dotyczy zarówno terminów sądowych, jak i ustawowych. Z chwilą podjęcia postępowania terminy ustawowe zaczynają biec od początku. W zależności od potrzeby warunkowanej danym etapem postępowania, terminy sądowe powinny być na nowo wyznaczone przez sąd lub przewodniczącego. Powyższe nie stwarza zatem, prócz wydłużenia czasu postępowania – negatywnych skutków dla stron w postaci upływu terminów, chociażby terminów przedawnienia, które to zostały skutecznie przerwane poprzez wytoczenie powództwa.
Wznowienie postępowania
Podjęcie zawieszonego postępowania następuje z urzędu na podstawie postanowienia sądu. Jednakże, w sytuacji, gdy postanowienie o zawieszeniu sąd wydał w związku z postępowaniem wszczętym przez inny uprawniony podmiot, nie ma przeszkód, aby podjął zawieszone postępowanie, nie oczekując na uprawomocnienie się orzeczenia, np. w przypadku, gdy jego wątpliwości odnośnie wykładni prawa unijnego zostały rozstrzygnięte argumentami, jakie zastosował Trybunał w uzasadnieniu innego rozstrzygnięcia. Co ważne sąd może podjąć zawieszone postępowanie nawet przed wydaniem orzeczenia, o którym mowa w poprzednim zdaniu, gdyby np. po podjęciu decyzji na podstawie ocenił, że jednak nie ma potrzeby oczekiwania na orzeczenie Trybunału. Orzeczenie rozstrzygające sprawę pytań prejudycjalnych dotyczących kwestii wykładni prawa jest wiążące dla sądu, który zwrócił się z tym pytaniem, jednak nie ma skutku erga omnes. Skuteczność takiego orzeczenia wynika jednak z doktryny acte éclairé. Niewątpliwie wynik postępowania przed TSUE odbije się na orzecznictwie nie tylko w sprawach, w których zawieszono postępowanie, ale również innych o podobnym stanie faktycznym.
Skutki wyroku
Zawieszenie postępowania prowadzi do wydłużenia czasu trwania postępowania. Nie można bowiem przewidzieć terminu ustania przesłanki, która dała podstawy do wstrzymywania się od podejmowania dalszych czynności procesowych. Z drugiej strony wznowienie takiego postępowania powinno przebiegać już sprawnie i szybko, gdyż zostały już wyjaśnione wątpliwości, które powstrzymywały sąd od orzekania. Mając na uwadze stanowisko TSUE w polskiej sprawie frankowej, uzasadnionym jest twierdzenie, że rozstrzygnięcie będzie miało korzystny wpływ na wyniki zawieszonych postępowań. Przełoży się to z kolei na wzmocnienie ochrony kredytobiorców, czego odzwierciedleniem powinny być kolejne korzystne wyroki zasądzające od banków na rzecz konsumentów roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia w wyniku zastosowania abuzywnych postanowień umownych.
