Z danych Ministerstwa Finansów wynika, że w trzecim kwartale tego roku jednostki samorządu terytorialnego przeznaczyły na inwestycje blisko 8 mld zł, czyli aż o 44 proc. więcej niż rok temu. Tak duży wzrost był możliwy głównie dzięki uruchomieniu środków europejskich z perspektywy unijnej na lata 2014 – 2020. Zdaniem ekspertów Banku DNB, aby utrzymać lub wręcz przyspieszyć tempo inwestycyjne, władze samorządowe powinny w większym stopniu niż dotychczas korzystać z obligacji przychodowych.
W pierwszym kwartale tego roku nakłady inwestycyjne jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 1,84 mld zł, a w drugim 4,1 mld zł.
– Suma blisko 8 mld zł w III kwartale jest więc znacznie lepszym wynikiem w porównaniu do dwóch pierwszych kwartałów, a także do roku poprzedniego, w którym na skutek braku pieniędzy unijnych mieliśmy do czynienia ze znacznym spadkiem inwestycji – wyjaśnia Małgorzata Zielińska, Dyrektor Biura Sektora Publicznego w DNB Bank Polska SA. – Wydatki inwestycyjne JST w okresie lipiec-wrzesień wzrosły rok do roku aż o 45 proc. – dodaje.
To przede wszystkim od dostępności środków unijnych uzależniona jest dynamika wzrostów inwestycyjnych w samorządach terytorialnych. Pokazują to dane Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych. Wydatki inwestycyjne JST w latach 2014 i 2015, czyli w ostatnich dwóch, w których wydawano pieniądze z poprzedniej perspektywy unijnej, wynosiły odpowiednio blisko 40 i ponad 37,2 mld zł, z czego środki unijne miały udział na poziomie 38,2 oraz 29,8 proc. Dla porównania, w ubiegłym roku, suma ta wynosiła nieco ponad 24,4 mld zł, z czego środki unijne miały udział jedynie w wysokości 6,9 proc.
– Dane te pokazują, że inwestycje w samorządach są silne skorelowane z dopływem unijnych pieniędzy, a tym samym uzależnione od ich dostępności. Tymczasem władze samorządowe mają do dyspozycji inne narzędzia, dzięki którym mogą sfinansować zaplanowane przez siebie inwestycje i w sposób znacznie bardziej harmonijny realizować założone cele. Jednym z nich są obligacje przychodowe, które pozwalają zdywersyfikować źródło środków inwestycyjnych – mówi Małgorzata Zielińska.
Obligacje przychodowe, emitowane zazwyczaj na okres 10-15 lat, pozwalają sfinansować, m.in. projekty związane z gospodarką wodną, rozbudową transportu publicznego czy budownictwem komunalnym. Jako że nie wlicza się ich do wskaźnika zadłużenia samorządów, mogą one wspierać realizację regionalnych i lokalnych przedsięwzięć, niezależnie od innych instrumentów wykorzystywanych przez JST. Obligacje może wyemitować jedna gmina lub grupa jednostek samorządu terytorialnego, na przykład z sąsiadujących ze sobą, które chcą sfinansować wspólną inwestycję.
– Przeprowadziliśmy pierwszą na polskim rynku emisję obligacji przychodowych dla gmin zrzeszonych w związku. Był to Wałbrzyski Związek Wodociągów i Kanalizacji, zrzeszający dziewięć gmin, który wyemitował obligacje przychodowe o wartości 107 mln zł. Pieniądze zostały przeznaczone na refinansowanie zadłużenia zaciągniętego na projekty wodno-kanalizacyjne – mówi Małgorzata Zielińska. Jak dodaje, do zalet obligacji należy również przejrzysta konstrukcja, gwarancja wypłacalności emitenta czy też mechanizm gromadzenia przychodów. – W przypadku obligacji przychodowych mamy także sporą elastyczność finansowania zarówno w zakresie kwot, jaki i terminów emisji oraz wykupu poszczególnych serii. Istotna jest także krótka procedura związana z pozyskaniem środków, czyli maksymalnie 30 dni od podjęcia uchwały w sprawie obligacji. Jest więc to rozwiązanie elastyczne i szybko dostępne – wyjaśnia Małgorzata Zielińska.
W latach 2005 – 2017 w Polsce jednostki samorządu terytorialnego wyemitowały obligację przychodowe na łączną kwotę ponad 1,5 mld zł. W ostatnich latach najaktywniejszą gminą pod tym względem jest Wałbrzych.
– W najbliższych latach spodziewamy się, że popularność obligacji przychodowych będzie rosła i wartość tego typu emisji powinna sięgnąć kilku miliardów złotych. Są one bardzo atrakcyjnym produktem nie tylko na inwestycje, które przynoszą przychody z przedsięwzięcia, ale też i na inne inwestycje, na przykład drogi. W takiej sytuacji zabezpieczeniem transakcji jest przychód z innego przedsięwzięcia. Co ważne gminy, które mają obawy przed tego typu rozwiązaniem, mogą wziąć udział w bezpłatnych warsztatach dotyczących praktycznych aspektów emisji obligacji przychodowych – podsumowuje Małgorzata Zielińska.
