Traktat Karty Energetycznej jest obecnie jedyną prawnie wiążącą umową międzynarodową o zasięgu globalnym, która w pełni reguluje kwestie energetyczne. Ustanawia ona ramy dla współpracy międzynarodowej między krajami Eurazji, w szczególności w celu rozwijania ich potencjału energetycznego, zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii dla UE oraz poprawy klimatu inwestycyjnego w obszarze energetyki w państwach – sygnatariuszach Traktatu.
Traktat Karty Energetycznej (TKE) i Protokół Karty Energetycznej dotyczący efektywności energetycznej i odnośnych aspektów ochrony środowiska został podpisany w grudniu 1994 r. i wszedł w życie w kwietniu 1998 r. Do tej pory TKE został podpisany przez 53 państwa z Europy i Azji (W imieniu Wspólnot Europejskich podpis złożyła Komisja Europejska).
Znaczącym osiągnięciem organizacji jest ustanowienie przepisów, które regulują kwestię rozstrzygania sporów na linii inwestor zagraniczny – państwo na zasadzie odwoływania się do międzynarodowego arbitrażu. Dzięki temu tworzą bezprecedensowe warunki dla inwestorów dla dochodzenia swoich praw przeciwko państwu – gospodarzowi inwestycji. Przepisy TKE ustanawiające ramy prawne obejmujące system rozwiązywania sporów w oparciu o TKE, a także system rozwiązywania sporów w oparciu o międzynarodowy arbitraż, ułatwiają osiągnięcie długoterminowej stabilności, która w przypadku inwestycji energetycznych ma kluczowe znaczenie dla inwestorów. Traktat chroni inwestorów m.in. przed nierównym traktowaniem i niedotrzymywaniem umów przez państwa, mimo wiążących ich zobowiązań z tego tytułu podpisanych porozumień.
Traktat nakłada również obowiązek utrzymywania bezpiecznego i stabilnego tranzytu oraz przesyłu surowców energetycznych w oparciu o zasadę niedyskryminacji niezależnie od ich pochodzenia, przeznaczenia czy własności.
TKE skupia się na 5 najważniejszych zagadnieniach:
- ochronie i promocji międzynarodowych inwestycji
- wolnym handlu materiałami energetycznymi, produktami, sprzętem energetycznym, bazując na zasadach WTO
- wolnym tranzycie energii przez gazociągi i inne sieci połączeń
- zmniejszaniu negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz poprawa efektywności energetycznej
- stworzeniu mechanizmu wyjaśniania sporów na linii Państwo – Państwo i Państwo – Inwestor
