Ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym trafiła do dziennika ustaw, co oznacza, że po upływie 30 dni, 15 grudnia 2014 r., wejdzie w życie. Wygląda jednak na to, że klienci nie będą mogli przebierać w ofertach, bo banki podchodzą do tematu z dużą ostrożnością. Wszystko wskazuje na to, że przez pierwsze miesiące obowiązywania ustawy ofert na rynku nie będzie w ogóle.
Odwrócony kredyt hipoteczny ma umożliwić seniorowi posiadającemu mieszkanie uwolnienie kapitału w nim zamrożonego. Właściciel nieruchomości otrzyma pieniądze (jednorazowo lub w ratach) w zamian za to, że po jego śmierci bank przejmie mieszkanie (chyba że spadkobiercy zdecydują się je w określonym czasie wykupić).
Wypłaty jednorazowe lub w ratach
Z zasady odwrócona hipoteka jest przeznaczona dla seniorów, ale ustawa nie precyzuje minimalnego wieku osób, które mogą z niej skorzystać. Klientami mają być osoby fizyczne, które są właścicielami nieruchomości lub przysługuje im spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub prawo użytkowania wieczystego. Umowa odwróconego kredytu hipotecznego może być zawarta zarówno przez osobę samotną, jak i małżeństwo. W takiej sytuacji po śmierci jednego z małżonków, pieniądze będą wypłacane dalej.
Wypłata środków w ramach odwróconego kredytu hipotecznego może być jednorazowa lub w ratach, przy czym liczba rat i ich wysokość będą określone w umowie. Środki nie mogą być jednak wypłacane dłużej niż do śmierci kredytobiorcy, mogą jednak być wypłacane krócej. Wygląda więc na to, że to banki będą decydować o tym, do kogo kierują swoją ofertę. Ustawa nakłada jednak na obie strony przyszłych umów trochę ograniczeń. Mówi na przykład, że bank nie może żądać od klienta wykupienia np. dodatkowego ubezpieczenia poza polisą od zdarzeń losowych mieszkania.
Największe obawy klientów budzi kwestia przejęcia mieszkania przez bank po śmierci kredytobiorcy. Otóż ustawa dość jasno tę sytuację precyzuje i mówi, że po śmierci ostatniego kredytobiorcy, kwota do zapłaty stanie się wymagalna, więc albo spadkobiercy spłacą kredyt, albo bank będzie mógł przejąć mieszkanie, którym zabezpieczono kredyt. Ale jeśli wartość mieszkania będzie wyższa od kredytu wraz z odsetkami, to bank różnicę ma oddać spadkobiercom.
Home Broker wyjaśnia:
Nie ma obawy, że jeśli dojdzie do śmierci kredytobiorcy relatywnie szybko, to bank przejmie mieszkanie za bezcen. Po śmierci klienta bank będzie miał obowiązek wycenić nieruchomość i ewentualną różnicę oddać spadkobiercom. Banki mają tu zarabiać na odsetkach, a nie przejmowaniu nieruchomości za ułamek wartości rynkowej.
Kredytobiorca będzie mógł przez pierwsze 30 dni obowiązywania umowy od niej odstąpić, potem będzie mógł ją wypowiedzieć z 30-dniowym terminem wypowiedzenia (bez względu na przyczynę), bank z kolei może to zrobić jedynie gdy zajdą określone przez ustawę okoliczności, wśród których są m.in. sprzedaż przez kredytobiorcę nieruchomości bez wiedzy banku oraz znaczący spadek wartości nieruchomości z przyczyn zawinionych przez kredytobiorcę.
Choć ustawa w życie wejdzie za miesiąc, to nie spodziewamy się wysypu bankowych ofert w pierwszych dniach obowiązywania. Na chwilę obecną banki „obwąchują się” z nowym rozwiązaniem i wyrażają ograniczone zainteresowanie wdrożeniem. Nie sposób dziś ocenić, jak wysokie będą wypłaty dla osób, które zdecydują się skorzystać z oferty. Wiadomo jedynie, że ich wysokość będzie ustalana w zależności od rynkowej wartości nieruchomości (szacowanej przez rzeczoznawcę majątkowego). Co najmniej 14 dni przed podpisaniem umowy bank ma zaprezentować klientowi formularz informacyjny z kluczowymi informacjami na temat umowy, prezentując zasady ustalania oprocentowania i innych kosztów oraz kwotę kredytu, i jej stosunek do wartości nieruchomości.
Gdzie szukać odwróconego kredytu hipotecznego?
Odwróconą hipotekę do oferty będą mogły wprowadzić banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowej i instytucje kredytowe prowadzące działalność transgraniczną.
Home Broker zapytał działające na rynku hipotek banki o plany dotyczące odwróconej hipoteki. Wniosek z analizy odpowiedzi jest taki, że zainteresowani klienci będą musieli uzbroić się w cierpliwość. mBank mówi wprost, że jest zaangażowany w kilka innych projektów i na razie odwrócona hipoteka go nie interesuje. Najbardziej pasujący profilem klienta do odwróconej hipoteki Bank Pocztowy widzi spory potencjał w nowym produkcie, ale najpierw chce „dokonać dokładnej analizy wewnętrznej w zakresie rentowności produktu, niezbędnych nakładów na wdrożenie oraz późniejszą jego obsługę”.
Podobnie do sprawy podchodzą Bank Zachodni WBK i największy bank na rynku – PKO BP, który jednak przewiduje, że „odwrócony kredyt hipoteczny w Polsce, podobnie jak w innych krajach, nie będzie kredytem powszechnym”. Bank Millennium, BGŻ, BNP Paribas i na chwilę obecną nie są zainteresowane wdrożeniem odwróconej hipoteki do oferty. Jedyną instytucją, która wyraziła konkretne zainteresowanie jest Bank Polskiej Spółdzielczości, ale prace nad wdrożeniem rozpoczną się najwcześniej w czwartym kwartale 2015 r. Na chwilę obecną zainteresowani mogą jedynie zapoznać się z ofertą funduszy oferujących hipoteczną rentę dożywotnią.
