Jak opodatkować obiekt budowlany, który pomimo posiadania wszelkich cech budynku pełni funkcje budowli? Trybunał Konstytucyjny stanął po stronie podatników, oceniając za niezgodne z Konstytucją stanowisko, iż obiekt budowlany spełniający definicję budynku może być uznany za budowlę. W konsekwencji przedsiębiorstwa mają szansę na odzyskanie niesłusznie pobranego podatku od nieruchomości.
Wątpliwości w prawie daninowym rozstrzygane na korzyść podatnika
W grudniu 2017 r. Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął na korzyść podatników kwestię opodatkowania nieruchomości, wydając wyrok SK 48/15, zgodnie z którym kwalifikowanie jako budowli obiektu budowlanego spełniającego ustawowe kryteria definicji budynku, jest niezgodne z Konstytucją. Przedmiotem skargi, którą rozpatrzył Trybunał Konstytucyjny, był fragment z art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: Upol). Rozumienie tego zapisu zostało wyrażone w jednolitym orzecznictwie sądów administracyjnych, które dotychczas uznawały, że obiekt budowlany posiadający wszystkie cechy budynku wskazane we wspomnianym artykule, można zakwalifikować jako budowlę. Dotyczyło to między innymi stacji transformatorowych, gazowych i telekomunikacyjnych oraz silosów. W orzecznictwie przyjęto, że aby uznać obiekt budowlany za budynek, konieczne jest wystąpienie dodatkowych przesłanek, takich jak na przykład możliwość wejścia do środka obiektu. Ograniczając się wyłącznie do wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunał Konstytucyjny wskazał w omawianym wyroku SK 48/15 ponad 50 orzeczeń reprezentujących ten pogląd. Taką interpretację przyjęły także organy samorządu terytorialnego, co w konsekwencji spowodowało, że właściciele wspomnianych obiektów budowlanych byli zmuszeni do rozliczania podatku stawką 2 proc. liczoną od wysokiej wartości początkowej nieruchomości.
Trybunał uznał sprawę za godną rozpatrzenia ze względu na uzasadniony zarzut niekonstytucyjności. Uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria definicji budynku, narusza bowiem zasady szczególnej określoności regulacji prawa daninowego, wywodzone z art. 217 Konstytucji, który wskazuje, że: „nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy”. W tej sytuacji rozumienie artykułu 1a ust. 1 pkt 1 upol jednolicie reprezentowane w orzecznictwie, jest naruszeniem zasady poprawnej legislacji i stoi w sprzeczności z treścią przepisów Konstytucji. Zgodnie z wyrokiem Trybunału, jeśli obiekt budowlany spełnia kryteria zawarte w ustawie, które pozwalają uznać go za budynek, kwalifikowanie go jako budowli jest niedopuszczalne. Oznacza to, że budynku nie można uznać za budowlę, odwołując się do innych przesłanek niż te wyrażone wprost w ustawie. Trybunał wskazał, że nie można stosować wykładni rozszerzającej w przypadku jasno określonego przepisu.
– Wyrok Trybunału Konstytucyjnego daje podatnikom tarczę ochronną do obrony swoich praw przed nieprecyzyjną interpretacją prawa podatkowego, które dotyka wielu obszarów codziennego funkcjonowania zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Trybunał potwierdził, że wątpliwości interpretacyjne związane z wykładnią prawa daninowego należy rozstrzygać zgodnie z zasadą in dubio pro tributario, czyli na korzyść podatnika. To ważna informacja i jednocześnie wskazówka do działania dla organów podatkowych i sądów administracyjnych – komentuje Bartłomiej Pitera, aplikant radcowski, Konsultant w Dziale Podatków i Opłat w Ayming Polska.
Czas zweryfikować sposób opodatkowania obiektów
Wyrok Trybunału ma istotne znaczenie dla właścicieli obiektów, które dotychczas niesłusznie zostały uznane za budowle, co spowodowało naliczenie im zbyt wysokiej kwoty podatku od nieruchomości. Teraz mogą oni odzyskać nadpłacony podatek. Od momentu ogłoszenia uzasadnienia, czyli 27 grudnia 2017 r. przedsiębiorstwa miały 30 dni na złożenie wniosku o wznowienie postępowania podatkowego i trzy miesiące na ponowne uruchomienie postępowania sądowego. Te terminy dotyczą przedsiębiorstw, które otrzymały decyzję organu lub wyrok sądowy wydane w oparciu o niekorzystną dla podatnika interpretację przepisu, określoną przez Trybunał Konstytucyjny jako niezgodna z Konstytucją. W pozostałych przypadkach, jeśli w danym roku nie zapadła decyzja wymiarowa i nie toczy się postępowanie podatkowe, przedsiębiorstwo może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty nawet do 5 lat wstecz i w ten sposób uzyskać oszczędności.
O zwrot nadpłat z tytułu podatku od nieruchomości mogą ubiegać się także przedsiębiorstwa będące w posiadaniu takich obiektów, jak trafostacje czy stacje gazowe. Wyrok Trybunału będzie można odnieść również do oczyszczalni ścieków, przepompowni czy elewatorów.
Przedsiębiorstwa mogą odzyskać spore nadpłaty
Na skutek wyroku Trybunału, przedsiębiorstwo rozliczające do tej pory podatek od nieruchomości stawką 2 proc., liczoną od wysokiej wartości początkowej, na którą wpływa przede wszystkim wartość wewnętrznych urządzeń, zacznie płacić podatek liczony stawką za m2 powierzchni użytkowej budynku.
Warto jak najszybciej zweryfikować sposób opodatkowania obiektów należących do przedsiębiorstwa. Może okazać się, że zidentyfikowane nadpłaty będą stanowiły dla firmy znaczące oszczędności.
