Wzrost czy spadek zatrudnienia, czyli rynek pracy w pandemii. Rok 2020 z pewnością zaskoczył wszystkich ludzi, a jego końcówka z pewnością sytuacją na rynku pracy. Zamiast skokowego wzrostu bezrobocia odnotowano wzrost liczby osób pracujących o 47 tys. Jednak wzrost zatrudnienia w czasie pandemii koronawirusa nie współgra z danymi o liczbie ubezpieczonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). I tak, wzrosła liczba pracujących (+47 tys.) i jednocześnie spadła liczba ubezpieczonych w ZUS (-96/-330 tys.). Raport „Rynek pracy w czasie pandemii” Polskiego Instytutu Ekonomicznego wyjaśnia źródła rozbieżności.
Rok 2020 przyniósł największy od 1991 r. spadek wartości polskiej gospodarki, szacowany na -2,7 proc. PKB. Skutki recesji dla rynku pracy okazały się jednak znacząco niższe niż prognozowano: ○na początku pandemii – w drugim kwartale 2020 r. – według odsezonowanych danych Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) liczba osób pracujących w wie-ku 15-64 lat zmalała o 222 tys. względem końca 2019 r., ○koniec 2020 r. przyniósł poprawę sytuacji na rynku pracy; według od-sezonowanych danych BAEL względem końca 2019 r. liczba osób pracujących wzrosła o 47 tys. W całym roku liczba osób w ubezpieczeniu zdrowotnym ZUS spadła o 96 tys., a w ubezpieczeniu społecznym o 330 tys.
Rynek pracy: pracujący a ubezpieczeni. Skąd wynikają rozbieżności?
Raport, porównujący dane GUS i ZUS, wskazuje źródła obserwowanych rozbieżności. Znaczący spadek liczby osób ubezpieczonych jedynie częściowo odzwierciedla zmiany zachodzące na rynku pracy. Pokazujemy, że spośród całkowitego spadku liczby osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu (-330 tys.), niemal połowa (-156 tys.) wynikała ze spadku liczby osób ubezpieczonych z innych tytułów niż wykonywana praca. Większość z tego stanowiły osoby, które były ubezpieczone z tytułu wynagrodzeń wypłaconych po ustaniu dotychczasowych tytułów do ubezpieczenia, co prawdopodobnie jest odzwierciedleniem mniejszej mobilności pracowników na – w ich mniemaniu – niepewnym rynku pracy w 2020 r.
Szczegółowa analiza tytułów do ubezpieczeń wskazuje, że spadek liczby osób ubezpieczonych z tytułu wykonywanej pracy wyniósł 176 tys. w skali całego roku. Jak wyjaśnić więc taki spadek biorąc pod uwagę fakt, że według danych GUS zatrudnienie w Polsce wzrosło o 47 tys.? Różnice między danymi GUS a danymi ZUS wynikają m.in. z tego, że część pracujących zgodnie z prawem nie podlega ubezpieczeniom w ZU. Obserwowany wzrost zatrudnienia odbywał się więc zapewne w obrębie tzw. elastycznych form zatrudnienia, zmniejszających obciążenie podatkowo-składkowe.
Z raportu dowiadujemy się również o potencjale rozwoju szarej strefy w rolnictwie. Dane GUS pokazują wyraźny wzrost liczby osób pracujących we własnych gospodarstwach rolnych o 91 tys. rok do roku. Ponadto wzrost osób pracujących w rolnictwie o 100 tys. Jednocześnie, dane z rejestru KRUS wskazują na spadek liczby osób objętych ubezpieczeniem społecznym w tym samym okresie o 27 tys.
Źródło: PIE
