Zdrowa atmosfera pracy, świetne relacje, zwyczajna chęć do codziennych spotkań i realizacji celów wspólnie z teamem, a na twarzy promienny uśmiech – o tym marzy większość pracowników i liderów. Brzmi nierealnie, jednak zbudowanie harmonijnego zespołu jest możliwe, kiedy spełnionych jest kilka ważnych warunków.
Kształtowanie harmonijnych zespołów to świadomość, w jakim dyskursie powinien funkcjonować zespół i jakie etapy procesu potrzebuje przejść, aby pełniej dążyć do harmonijnego funkcjonowania. Ważnym aspektem w osiągnięciu harmonii w zespole jest wewnętrzna samoświadomość każdego jego członka w kontekście odgrywanej przez niego roli w zespole w danym dyskursie. W zespole istnieje wiele różnych ról, ale często pracownicy skupiają się tylko na swojej jako pracowniku i wykonywanych przez siebie zadaniach.
SPOJRZEĆ SZERZEJ
W harmonijnym zespole istotne jest rozszerzenie perspektywy tak, aby każdy członek mógł odkrywać i rozwijać swój indywidualny potencjał w odgrywaniu różnych ról i z uwzględnieniem uwarunkowań, jakie niesie ze sobą dyskurs. Należy zrozumieć, że każdy zespół działa w szerokim spektrum środowiska, które stanowi podstawę dla synergicznego i harmonijnego współistnienia oraz osiągania wspólnych rezultatów. W takim zespole ważne jest, aby każdy pracownik nie tylko skupiał się na osobistych celach i zadaniach, lecz także brał pod uwagę cele i potrzeby innych członków zespołu. Współpraca i wzajemne wsparcie są bowiem kluczowe dla osiągnięcia harmonii w pracy zespołowej.
Rozwinięcie wewnętrznej samoświadomości pozwala także lepiej zrozumieć, jakie umiejętności, talenty i perspektywy wnoszą poszczególne osoby do zespołu, co sprzyja efektywnej komunikacji i podejmowaniu wspólnych decyzji. Wynikiem tego podejścia jest zespół, który działa w zgodzie, wykorzystując pełen potencjał każdej osoby, co przekłada się na osiągnięcie lepszych rezultatów i harmonii w pracy oraz w relacjach między pracownikami.
OD CZEGO ZACZĄĆ HARMONIZOWANIE ZESPOŁU?
Istnieje wiele sposobów, które się sprawdzają i przynoszą zamierzone rezultaty. Warto jednak zastanowić się, jakim kosztem się to dzieje i jakie są proporcje między osiągniętym rezultatem a wydatkiem energetycznym i emocjonalnym każdego członka zespołu i menedżera, który tym zespołem zarządza, a w konsekwencji organizacji. Można zadać sobie pytanie, w jaki sposób chcemy osiągać rezultaty, ale przede wszystkim, jaki jest koszt, wydatek energetyczny zaangażowanych w ich realizację ludzi? Pomocne jest myślenie w kategorii systemów, które tworzymy jako organizacje, zespoły i pojedyncze osoby wzajemnie na siebie oddziałujące w tych systemach przez lata, dzień w dzień.
WSZYSTKO JEST SYSTEMEM
Myślenie w kategorii systemów wspiera metodologię InnerMastering®, która jest efektem uczenia się, obserwacji i funkcjonowania w organizacji. Polega ona na analizie (nie ocenianiu) danego systemu, poznaniu jego specyfiki i pracy na niuansach, gdzie niewielkie interwencje prowadzą do dużych, dobrych, pożądanych zmian. Służy do tego opracowane przez InnerMastering® Institute badanie Values Qulture (VQ), dzięki któremu można określić, w jakich dyskursach funkcjonują organizacje oraz systemy je tworzące.
Wszystko po to, aby budować świat pracy, w którym zawodowo funkcjonujemy w dobrostanie, wyłączając dominację i ego członków zespołu, w zamian korzystając z wartości. Jednak nie z tych oficjalnie deklarowanych, które często wiszą na tablicach w holu firmy, ale z wartości, które rozumiemy, które są dla nas ważne i które chcemy wzajemnie realizować, aby wzrastać indywidualnie i zespołowo. Po to, aby wspólnie napędzać energię, która będzie nas dopingowała do pracy.
KSZTAŁTOWANIE WARTOŚCI
Budowanie harmonii zaczyna się od świadomości każdego człowieka jako oddzielnej integralnej jednostki. Od tego, jakie ma potrzeby, jak się zachowuje, jakie uruchamia emocje, co myśli, co wie o sobie, czym się kieruje w życiu prywatnym oraz sferze zawodowej, jakie sam tworzy systemy i których jest częścią, a także jaką osiąga jakość on sam i systemy, w których funkcjonuje. Bazą do pracy z ludźmi i zespołami są nasze indywidualne wartości i sposób ich realizacji, ponieważ właśnie to ostatecznie definiuje osiągany rezultat, na którego finiszu jest albo wyczerpanie energetyczne, albo wzrost energii i poczucie dobrostanu.
Kiedy podczas warsztatów dotykamy kwestii związanych z wartościami, okazuje się, że uczestnicy, co prawda, wiedzą, że są one dla nich ważne, ale nie potrafią ich dokładnie zdefiniować. A już mało kto jest w stanie zdiagnozować, że
za ich niepowodzenia w relacjach celów osobistych i zawodowych w dużej mierze odpowiadają wyznawane przez nich systemy wartości – zarówno indywidualne, jak i zespołowe. Zapraszamy wówczas do usystematyzowanego świata wartości, jakim jest Spektrum Światła, a wszystko po to, aby funkcjonować w regeneracyjnej mocy, a nie destrukcyjnej sile.
POZIOMY ZŁOŻONOŚCI
Model Spektrum Światła jest zbiorem uporządkowanych w zgodzie z prawidłowościami systemowymi dyskursów odpowiadających określonym poziomom złożoności. Dzięki temu może być zastosowany do opisania każdego systemu, czyli również organizacji, zespołu lub człowieka. Jest modelem pierwotnym, harmonijnym, spójnym, klarownym i opisanym poprzez poziomy w danym kolorze. Nie ma w nim bardziej lub mniej istotnych kolorów czy poziomów. Każdy ma po prostu swoją charakterystykę. Analogicznie w odniesieniu do wartości, każda jest tak samo ważna. Istotna jest charakterystyka danej wartości, a nie jej nadrzędność lub podrzędność.
Model Spektrum Światła nie ocenia wartości, służy ich zdefiniowaniu, opisaniu. Jest po to, aby uchwycić ich sedno i przypisać systemowo do odpowiedniego poziomu złożoności. Poziomy uzupełniają się wzajemnie, a nie konkurują ze sobą w żaden sposób. Każdy poziom jest etapem, ma swój klimat i charakterystykę, wyraża określoną prawidłowość. Jednocześnie odgrywa określoną rolę w kontekście całości, czyli pozostałych poziomów. Z perspektywy systemowej należałoby powiedzieć, że model Spektrum Światła zbudowany jest z ośmiu podsystemów, a każdy z nich jest jednocześnie odrębną całością systemową.
DETERMINUJĄCY DYSKURS
Podążając za rozważaniem dr. Simona Westerna, CEO i założyciela A-N Coaching, autora uznanych książek o przywództwie i coachingu, każdy poziom świadomości w Spektrum Światła jest dyskursem. Dyskurs stanowi zestaw normatywnych założeń, które są niepodważalne, traktowane jako pewnik oraz mające wpływ na tok myślenia o wszystkim, o czym myślimy. Oznacza to, że dyskurs determinuje nasz sposób myślenia, a co za tym idzie, sposób działania. Opierając się na tezach Westerna, można dodać, że dyskursy po prostu istnieją i przedstawiają sobą szerszy społeczny fenomen. Mają mocne i słabsze strony, chociaż nie chodzi o definiowanie ich jako poprawne lub niepoprawne, zwłaszcza że organizacje mogą funkcjonować z jednym lub wieloma dyskursami naraz. Znajomość dyskursu pozwala świadomie i precyzyjnie pracować z aspektami kulturowymi i zaradczymi w organizacji z jednoczesnym uwzględnieniem każdej jednostki wraz z jej indywidualnym poziomem rozwoju. Jednostki rozumianej także jako zespół.
JAK BUDOWAĆ HARMONIJNE ZESPOŁY?
Wzrastanie zespołów i synergiczna współpraca również wpisana jest w model Spektrum Światła. Patrząc na to zagadnienie systemowo, warto zwrócić uwagę na cztery procesy rozwoju systemów (zespołu) i osiem aspektów funkcjonowania harmonijnych zespołów.
Cztery procesy rozwoju zespołu to:
• adaptacja poprzez wzrost kompetencji,
• transformacja poprzez rozszerzenie świadomości,
• transmutacja wynikająca ze wzmocnienia energii do działania,
• celebracja pozwalająca na budowanie dobrostanu. Każdy z tych procesów rządzi się swoimi prawami. Kiedy jednak dodamy do tego osiem aspektów funkcjonowania harmonijnych zespołów, możemy zbudować zespół funkcjonujący jako efektywny konglomerat w zdrowym ekosystemie.
Harmonijnie funkcjonujące zespoły charakteryzuje:
Adaptacja: ukierunkowanie na wynik, budowanie środowiska pracy sprzyjającego determinacji w działaniu, wspólne rozumienie celów;
współdziałanie, stwarzanie wspólnych standardów zachowań służących budowaniu zespołu, poczucia przynależności.
Transformacja: dzielenie się wiedzą i umiejętnościami, opracowywanie taktyk, np. sprzedaży, uruchamianie pomysłowości i dynamizmu w działaniu; konsekwentne i odpowiedzialne działanie, budowanie wspierających przekonań w zespole.
Transmutacja: wspólne wartości, które budują zaangażowanie w zmianę, autentyczną pasję w realizacji zadań; synergiczna współpraca, transparentna komunikacja, wspólnie rozumiana tożsamość zespołu.
Celebracja: innowacyjność w działaniu, wspólna wizja, poczucie sensu działania, otwartość na kreatywność i indywidualność każdego członka zespołu; pełna integracja, funkcjonowanie.
WIELE KORZYŚCI
Współdziałanie w zharmonizowanym zespole otwiera wiele możliwości, które wpływają pozytywnie na atmosferę pracy i efektywność całego zespołu. Należą do nich:
→ Komfort i wewnętrzny spokój
Współpraca w harmonijnym zespole przynosi poczucie komfortu i spokoju, ponieważ każda osoba wie, że ma wsparcie innych. Eliminuje to stres i napięcie związaną z pracą w izolacji.
→ Zaangażowanie i branie na siebie odpowiedzialności
W zharmonizowanym zespole każdy czuje się odpowiedzialny za sukces całego projektu. Pozytywna atmosfera i wspierająca kultura organizacyjna zachęcają do aktywnego uczestnictwa i angażowania się w zadania.
→ Dbanie o wiele obszarów
Współpraca sprzyja podejmowaniu działań mających na uwadze dobro całego zespołu i organizacji, a nie tylko osiągnięcie indywidualnych celów. Członkowie zespołu wspólnie dążą do realizacji wyższych celów, dzieląc się odpowiedzialnościami i wspierając się nawzajem.
→ Wsparcie oparte na zaufaniu
Współdziałanie w zespole, w którym panuje zaufanie, buduje solidne relacje między jego członkami. Wiedzą oni, że w razie potrzeby mogą liczyć na wsparcie i pomoc swoich kolegów.
→ Konflikty jako trampolina do innowacyjnych rozwiązań
Harmonijny zespół traktuje konflikty jako okazję do nauki i rozwoju. Rozbieżności zdań są postrzegane jako potencjalne źródło kreatywnych rozwiązań, a nie problemów.
→ Komunikacja, która jest usprawnieniem, a nie utrapieniem
Otwarta i skuteczna komunikacja jest priorytetem w zharmonizowanym zespole. Wszyscy członkowie czują się swobodnie, dzieląc się swoimi myślami, opiniami i sugestiami, co prowadzi do efektywniejszych działań.
→ Etyka, którą przestrzega każdy, bo tego chce
Współpraca w zespole opiera się na wspólnych wartościach i etyce. Wszyscy członkowie przestrzegają zasad, ponieważ mają autentyczną motywację do działania w sposób uczciwy i odpowiedzialny.
→ Partnerstwo, nie dominacja
W zharmonizowanym zespole stosunki między członkami opierają się na równości i wzajemnym szacunku. Nikt nie dominuje, a wszyscy traktują się jako równoprawni partnerzy.
→ Usprawnianie, niekaranie
Kultura organizacyjna promuje podejście ukierunkowane na ciągłe doskonalenie i uczenie się na błędach, a nie na ukaranie za niepowodzenia. To zachęca do podejmowania ryzyka i poszukiwania innowacyjnych rozwiązań.
→ Wspólny cel jako kierunek każdego członka zespołu
W zharmonizowanym zespole wszyscy pracownicy są ukierunkowani na osiągnięcie wspólnego celu, co zapewnia skoncentrowanie wysiłków i wzmacnia poczucie wspólnoty.
→ Dzielenie się wiedzą, które pozwala na zrozumienie na jednakowych poziomach
Współpraca sprzyja dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem, co prowadzi do wzrostu kompetencji i umiejętności całego zespołu. To również ułatwia zrozumienie różnych perspektyw i podejść.
→ Ujawnianie, a nie utajanie
Kultura zaufania zachęca do ujawniania problemów, błędów i obaw, co umożliwia szybsze i bardziej efektywne rozwiązywanie wyzwań.
Ostatecznym efektem harmonijnego współdziałania jest radość i satysfakcja z pracy w zespole, co powoduje pozytywne nastawienie do każdego dnia spędzonego w firmie. To napędza dalszy rozwój i sukces organizacji.
Anna Fabrowicz, partner w InnerMastering® Institute, supervisor, trener
Marco Ramirez, członek zarządu i partner InnerMastering® Institute, supervisor, trener
Różni muzycy, różne instrumenty
Rozważając temat tworzenia harmonijnych zespołów, warto zgłębić znaczenie samego terminu harmonia, co pozwoli właściwie odnieść to pojęcie do tematyki zarządzania zespołem. Harmonia pochodzi od greckiego wyrazu ἁρμονία (zgoda), które z kolei wywodzi się od czasownika ἁρμόζω (dostosować się, połączyć się). Według greckiego filozofa Heraklita harmonię tworzył dynamiczny układ przeciwieństw, które się łączą, współistnieją i wzajemnie się uzupełniają. Z mojej perspektywy pod terminem harmonia odnajdujemy szeroki zakres pojęć, takich jak: równowaga, stabilność, kompatybilność, synchronizacja, dopasowanie, zestrojenie, zgranie, współdziałanie, integracja, pełnia, doskonałość. Zharmonizowany zespół widzę jako zespół, w którym harmonia zachodzi na trzech poziomach.
• Harmonia na poziomie jednostek, czyli członków zespołu:
Każdy członek zespołu jest ważny, zna swoją rolę, ma specyficzne kompetencje, potencjał i wpływ, które się wzajemnie uzupełniają i synchronizują z innymi członkami zespołu. Różnorodność członków jest traktowana jako szansa, która wspiera synergię zespołową. Kluczowy jest też dobrostan i harmonia życiowa poszczególnych jednostek, co wpływa na ich produktywność, koncentrację i kreatywność, co z kolei dalej przekłada się na dobrostan zespołowy, jego utrzymanie i dalszy rozwój. Członkowie zespołu dbający o własny dobrostan będą bowiem zainteresowani budowaniem i wspieraniem harmonii w swoim środowisku pracy.
• Harmonia na poziomie procesu, czyli działania zespołu:
W zharmonizowanym zespole ważna jest nie tylko treść zadania i efekt, lecz także proces, czyli to, co się dzieje z jego członkami, jak zespół funkcjonuje w drodze do celu. Harmonia w tym wymiarze to tworzenie zbalansowanego środowiska pracy, atmosfery zaufania, szacunku, wsparcia i rozwoju, dobrej komunikacji, integracji, działania w zgodzie z wartościami i celami organizacji.
• Harmonia na poziomie efektu, czyli osiągniętego celu:
Zespół realizuje cel, który jest zgodny z przyjętymi przez niego wartościami. Dąży on do optymalnych wyników. Efekt jest spójny z założeniami i wizją zespołu, co przekłada się na poczucie sukcesu i wkładu w ten sukces każdego jego członka.
Kwintesencją harmonii zespołowej jest dla mnie orkiestra. To prosty przykład doskonałej harmonii na trzech poziomach (muzycy, gra zespołu i utwór muzyczny), o którą dba dyrygent jako lider. Harmonia w orkiestrze to kluczowy element, który pozwala na współdziałanie muzyków grających na różnych instrumentach, uzyskanie spójnego i zbalansowanego brzmienia dzięki harmonijnemu procesowi wykonania utworu i w efekcie tworzenie pełnych emocji i estetyki kompozycji muzycznych. Należy pamiętać, że ta doskonała harmonia w orkiestrze jest efektem wielu prób i codziennej pracy zespołu nad wzajemnym dostrojeniem i zgraniem. Harmonijny zespół ma świadomość wzajemnych zależności, potrafi uzupełniać się, realizuje wspólne wartości, dba o dobrostan zespołowy i poszczególnych jednostek. Ta harmonia odgrywa zaś kluczową rolę w wydajności i efektywności zespołu. Harmonia zmniejsza na poziomie jednostki ryzyko wypalenia zawodowego, na poziomie procesu – ryzyko konfliktów, a na poziomie celów – porażkę. Kiedy członkowie zespołu działają w harmonii, wówczas osiągają najlepsze wyniki.
Daria Rzadkiewicz, trener biznesu, coach, ekspert ds. rozwoju
