Media informują, że frankowicze nie mogą skorzystać z rządowych wakacji kredytowych. Sprawdzamy, czy faktycznie jest to prawda. W obliczu rekordowo wysokich odczytów inflacji, kolejne podwyżki stóp procentowych NBP wydają się prawdopodobne. Nawet niewielkie korekty głównej stopy NBP (np. o 0,25 punktu procentowego) będą istotne dla kredytobiorców. Właśnie dlatego rządowe wakacje kredytowe nabierają znaczenia. Można z nich skorzystać jeszcze w listopadzie i grudniu, a także czterokrotnie w przyszłym roku (raz na kwartał). Możliwością bezpłatnego zawieszenia spłaty rat na zasadach przewidzianych przez rząd interesują się również frankowicze, choć podwyżki stóp NBP nie dotyczyły ich bezpośrednio. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili zatem wyjaśnić, czy osoby zadłużone we CHF mogą skorzystać z rządowych wakacji kredytowych. Odpowiedź na to pytanie nie jest do końca oczywista.
Ustawa wyłącza frankowiczów z wakacji ratalnych
Odpowiedzi na pytania dotyczące rządowych wakacji kredytowych trzeba przede wszystkim szukać w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom (Dz.U. 2022 poz. 1488). Wspomniany akt prawny w artykule 73 ustęp 1 mówi, że: „Na wniosek konsumenta, kredytodawca zawiesza spłatę kredytu hipotecznego udzielonego w walucie polskiej z wyłączeniem kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty innej niż waluta polska”.
Takie brzmienie art. 73 ust. 1 analizowanej ustawy sugeruje, że o rządowe wakacje kredytowe nie mogą wnioskować posiadacze około 370 000 kredytów rozliczanych we franku szwajcarskim, a także mniej liczni „eurowicze”. Czy rząd podał jakieś uzasadnienie dla tej reguły, którą wiele osób może traktować jako niesprawiedliwą? Odpowiedzi na to kolejne pytanie można poszukać w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. Po sprawdzeniu druku sejmowego numer 2269 okazuje się jednak, że decyzja o pominięciu frankowiczów w kontekście wakacji kredytowych nie została wyjaśniona.
Ewentualne problemy dotyczące sporów sądowych frankowiczów z bankami (wynikające ze zmiany harmonogramu spłaty na skutek wakacji ratalnych) nie wydają się dostatecznym uzasadnieniem dla pominięcia kredytobiorców walutowych w ustawie. Zmiany harmonogramu spłaty nie wpływają bowiem na podstawowe zarzuty klientów wobec banku. Są one związane m.in. z klauzulami abuzywnymi w zakresie waloryzacji i niepowiadomieniem kredytobiorcy o ryzyku walutowym.
Mimo wszystko pojawiają się jednak wątpliwości
Niektórzy frankowicze na pewno mogą mieć pretensje do ustawodawcy w związku z ich pominięciem w kontekście darmowych wakacji kredytowych. Warto bowiem pamiętać, że obecny kurs franka jest wciąż wysoki. Od początku lipca do początku listopada 2022 roku, kurs CHF/PLN nigdy nie spadł do poziomu znacznie mniejszego od 4,70 zł. Co więcej, Szwajcarski Bank Narodowy w 2022 r. już dwukrotnie podniósł stopy procentowe. Te decyzje miały wpływ na notowania stopy SARON Compound, od której obecnie zależy oprocentowanie kredytów „frankowych”. Wspomniana stawka obecnie jest już dodatnia, a jej poziom jeszcze może wzrosnąć.
Zdeterminowani posiadacze kredytów w CHF mogą kwestionować częstą interpretację przepisów, która wyklucza możliwość wykorzystania przez nich wakacji kredytowych. Czasem pojawiają się opinie prawników wskazujące, że wykluczenie z artykułu 73 ustęp 1 ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. nie dotyczy kredytów indeksowanych i denominowanych do kursu waluty obcej, a więc takich, jakie najczęściej zaciągali krajowi frankowicze. Zwolennicy takiego poglądu wskazują między innymi na Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2019 r. (IV CSK 13/19). To orzeczenie sugeruje, że kredyty indeksowane oraz denominowane można traktować jak umowy w PLN.
Czy warto dochodzić prawa do wakacji w sądzie?
Frankowicze uważający, że rządowe wakacje kredytowe jednak się im należą, teoretycznie mogą spróbować dwóch rozwiązań. Pierwsze z nich jest mniej kłopotliwe, gdyż polega na złożeniu wniosku o interwencję Rzecznika Finansowego. Istnieje też możliwość rozpoczęcia sądowego sporu z bankiem. To opcja dostępna również dla posiadaczy kredytów bez waloryzacji do waluty obcej, którym bank z jakiejś przyczyny odmówił prawa do darmowych wakacji kredytowych. Wydaje się jednak, że niewielu frankowiczów będzie chciało toczyć sądową batalię z bankiem o wakacje kredytowe. Dla wielu takich osób znacznie ważniejsza jest bowiem perspektywa ewentualnego unieważnienia umowy kredytowej.
Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl
