E-faktury przestały być nowością – prawie każdy mieszkaniec kraju deklaruje ich znajomość. Z faktur elektronicznych korzysta już niemal tyle samo osób co z papierowych. Jednak dynamika zmian może w najbliższym czasie znacząco spaść. Osoby, które nie korzystają dziś z e-faktur, nie chcą bowiem zmieniać swoich przyzwyczajeń – wynika z badań zleconych m.in. przez Konfederację Lewiatan.
Koalicja „Wybieram e-faktury”, w skład której wchodzą Konfederacja Lewiatan, Orange Polska, UPC Polska oraz Poczta Polska Usługi Cyfrowe Sp. z o. o. (Envelo), przeprowadziła badanie[1] popularności elektronicznych faktur w Polsce. Była to już druga edycja badania, które po raz pierwszy zrealizowano w 2013 roku.
Jak wynika z badania, jedynie co dziesiąta dorosła osoba w Polsce nie spotkała się dotąd z e-fakturami, a wśród mieszkańców największych miast oraz osób poniżej 40 roku życia słyszał o nich niemal każdy. Gorsze rezultaty zanotowano wśród kobiet oraz osób starszych (powyżej 60 roku życia) – odpowiednio 13% oraz 22% osób, które nie słyszały o e-fakturach.
Z faktur elektronicznych korzysta obecnie około 63% Polaków, jest to wynik bardzo zbliżony do poziomu wykorzystania faktur papierowych. Oznacza to potężną zmianę w stosunku do roku 2013. Dwa lata temu papierowe faktury zdecydowanie dominowały wśród odbiorców, aż 87% badanych otrzymywało informacje o płatnościach w takiej formie, a z e-faktur korzystało zaledwie 37% badanych. W poziomie wykorzystania e-faktur widać jednak duże rozwarstwienie w podziale na płeć oraz wiek, kobiety i seniorzy z większym dystansem podchodzą do zmiany. 57% Polek korzysta z e-faktur, podczas gdy wśród mężczyzn wskaźnik ten wyniósł 73%. W ujęciu ze względu na wiek, kluczowy dla popularności e-faktur jest 60 rok życia – wśród osób poniżej tej granicy wykorzystanie e-faktur jest dosyć powszechne, powyżej znacząco maleje.
Dr hab. Agata Gąsiorowska, psycholog ekonomiczny ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej we Wrocławiu wskazuje na brak jednoznacznego przełożenia świadomości istnienia e-faktur na ich poziom wykorzystania. – Świadomość istnienia elektronicznej formy faktury u Polaków jest bardzo wysoka, co jednak nie przekłada się bezpośrednio na korzystanie z e-faktur. Co prawda odsetek osób korzystających z faktur w formie elektronicznej podwoił się w ciągu ostatnich dwóch lat, to jednak cały czas 1/3 Polaków wybiera jedynie faktury papierowe. Problem z akceptacją e-faktur podobny jest do problemów z przyjmowaniem innych nowych technologii. Kluczowy wydaje się tutaj niski poziom wiedzy Polaków, zarówno tej bezpośrednio związanej z fakturami elektronicznymi, jak i ogólnie niski poziom wiedzy ekonomicznej i tej związanej z funkcjonowaniem w świecie wirtualnym. Brak wiedzy rodzi poczucie niepewności a czasem wręcz nieuzasadniony lęk, co skutkuje oporem społecznym w akceptowaniu nowych, korzystnych rozwiązań. – zauważa Agata Gąsiorowska.
Osoby, które nie korzystają z e-faktur w większości nie chcą zmieniać sposobu otrzymywania dokumentów. Najczęściej wynika to z przywiązania do papierowych faktur (70% wskazań) lub niekorzystania z Internetu (51%). Wydruk wielu Polakom służy jako przypomnienie o terminie płatności (28%). Nie bez znaczenia jest również wątek bezpieczeństwa, na który wskazało również 28% badanych.
Doradca podatkowy i ekspert Lewiatana Przemysław Pruszyński zauważa, że obawy te są oparte w dużej mierze na stereotypach i przyzwyczajeniach. – Jak pokazują wyniki badania, wielu Polaków obawia się przejścia na e-faktury ze względu na bezpieczeństwo i trwałość dokumentu. Wielu z nich ma poczucie, że papierowa faktura będzie dowodem transakcji, który można łatwo przechowywać i wrócić do niego np. w przypadku reklamacji. W rzeczywistości jednak papierowy dokument dosyć łatwo zniszczyć lub zgubić, a jego odtworzenie może kosztować nas sporo pracy. Inaczej jest w przypadku faktury elektronicznej, do której zawsze łatwo dotrzeć poprzez zalogowanie na pocztę e-mail lub konto użytkownika. Raz wystawiona faktura elektroniczna jest stale przechowywana w sieci, a dostęp do niej jest zupełnie niezależny od wszelkich wydarzeń losowych, takich jak chociażby awaria komputera – mówi.
Prawdziwym wyzwaniem dla dalszego rozwoju elektronicznego fakturowania w Polsce będzie przekonanie do tego rozwiązania tych, którzy do tej pory nie zdecydowali się na zmianę. Zdecydowana większość w tej grupie nie planuje przejścia na e-faktury, ponadto aż 63% z nich deklaruje, że nic nie jest w stanie ich przekonać do korzystania z e-faktur. Jednocześnie aż 60% z nich nie jest w stanie bezpośrednio wskazać żadnej wady dokumentów elektronicznych.
[1] Smartscope na zlecenie koalicji „Wybieram e-faktury”, badanie zrealizowane metodą CATI w dniach 23-27.02.2015, na ogólnopolskiej losowej reprezentatywnej próbie Polaków w wieku 25+ oraz próbie 300 firm sektora prywatnego, zatrudniających powyżej 50 osób (struktura próby odpowiada strukturze firm w populacji).
źródło: Konfederacja Lewiatan
