O czym powinien pamiętać pracodawca, by uniknąć zarzutu dyskryminacji w zatrudnieniu? Napływ milionów uchodźców z Ukrainy, z których wielu znalazło pracę w Polsce, zwrócił uwagę na problem nierównego traktowania w zatrudnieniu i uruchomił wzmożone kontrole Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie bowiem z art. 112 i 113 Kodeksu pracy pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków, a jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, m.in. ze względu na płeć, narodowość czy wyznanie, jest niedopuszczalna. PIP sprawdza więc stopień przestrzegania tych reguł w firmach, a o naruszenie nietrudno. Wystarczy nieudostępnienie pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania w odpowiedniej formie.
W 2015 r. wydano niespełna 66 tys. zezwoleń na pracę, w 2018 r. było to już prawie 329 tys., a w 2021 roku – 504 tys. Mając na względzie ogromny napływ uchodźców z Ukrainy, liczba nowo zatrudnionych obcokrajowców w 2022 r. będzie jeszcze wyższa. Według informacji Straży Granicznej z 24 października tego roku od 24 lutego do Polski przybyło 7,246 mln osób z Ukrainy, z czego w Polsce mogło pozostać nawet 1,8 mln. Wielu z nich znalazło tu zatrudnienie, co zwróciło uwagę Państwowej Inspekcji Pracy.
Zasady równego traktowania w zatrudnieniu
Zgodnie z zawartą w Kodeksie pracy zasadą równego traktowania pracownicy powinni mieć zagwarantowane równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Z kolei art. 113 stanowi, że niedopuszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Artykuł 183a doprecyzowuje, że dyskryminacja ta może się objawiać nierównym traktowaniem w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia (np. niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia), awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Zapomniany obowiązek informacyjny pracodawców
Wśród podstawowych obowiązków pracodawcy kodeks wymienia w szczególności obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji w zatrudnieniu. Jednak w art. 941 wskazuje na jeszcze jeden wymóg, o którym mało kto pamięta. Pracodawca powinien udostępnić pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnić pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób, przyjęty u danego pracodawcy.
Pracodawca zobowiązany jest zatem nie tylko do równego traktowania pracowników, co powinno zostać potwierdzone w regulaminie pracy zawierającym wykaz podstawowych obowiązków pracodawcy, ale i do dostatecznego poinformowania pracowników o przepisach w tym zakresie. Jednym ze sposobów na skuteczne ujawnienie regulacji jest zawarcie ich jako załącznik do regulaminu pracy. Takie rozwiązanie da pracownikom realne szanse na zapoznanie się z nimi. Co ważne, a o czym wielu pracodawców zapomina, informację o zasadach równego traktowania należy przekazać w języku, który jest zrozumiały dla pracownika – czyli tym, którym się posługuje.
