Informacja o tym, że wyższe wykształcenie zapewnia lepsze zarobki, jest na świecie dość powszechna. W jakim stopniu jednak poprawi się nasza przyszła sytuacja finansowa, jeżeli zdecydujemy się na kilka dodatkowych lat nauki?
Według danych OECD, poziom edukacji wpływa na wiele aspektów naszego życia. Statystycznie osoby mające dyplom wyższej uczelni łatwiej znajdują pracę i mają wyższe wynagrodzenie. Dodatkowo charakteryzują się lepszym zdrowiem, chętniej angażują się w wolontariat, a także maja większe zaufanie do ludzi.
Z drugiej strony dłuższa o kilka lat nauka to także koszty. Decydując się na studia, często zaczynamy pracę na pełen etat znacznie później niż nasi rówieśnicy, którzy wybrali inną ścieżkę kariery. Czy więc rzeczywiście dyplom uczelni wyższej to przepustka do sukcesu finansowego?
Łatwiej o pracę
Według badania aktywności ekonomicznej ludności Polski, przeprowadzonego przez GUS w pierwszym kwartale 2016 r., stopa bezrobocia mierzona metodą BAEL wśród osób z wykształceniem wyższym wyniosła 3.4 proc. W przypadku osób, które zakończyły naukę na poziomie gimnazjalnym lub niższym, wynosiła ona 16.4 proc.
Należy jednak zwrócić uwagę, że jeśli podjęliśmy decyzję o rozpoczęciu studiów, to warto je skończyć. Osoby, które legitymują się wykształceniem średnim zawodowym czy policealnym mają mniejsze problemy ze znalezieniem pracy niż te, które zakończyły edukację na poziomie liceum ogólnokształcącego. W pierwszych dwóch przypadkach stopa bezrobocia wynosi odpowiednio 6.1 proc i 7.5 proc. W trzecim natomiast jest to 10.6 proc.
Również jeżeli spojrzymy na wskaźnik zatrudnienia w stosunku do populacji w wieku produkcyjnym (tutaj dla osób starszych niż 15 lat), jest on zdecydowanie wyższy wśród osób z dyplomem uczelni (77.5 proc.) niż w pozostałych grupach, gdzie wynosi od 14.1 proc. (gimnazjum i poniżej) do 61 proc. (średnie zawodowe).
Powyższe statystyki wyglądają bardzo podobnie również w krajach OECD. Poziom bezrobocia osób z wyższym wykształceniem wynosi 4.5 proc. (magisterskie), a gimnazjalnym lub niższym – 14.8 proc.
Ile jest wart dyplom uczelni wyższej na świecie?
OECD w opracowaniu „Education at a Glance” przedstawia koszty i zyski kontynuowania edukacji. Dokument analizuje aspekt finansowy dla różnej liczby lat nauki. Jednak najbardziej wartościowe w obecnych czasach jest porównanie zarobków tych, którzy legitymują się dyplomem uczelni wyższej z tymi, którzy zakończyli naukę na poziomie policealnym lub średnim zawodowym.
Warto także zauważyć, że wszystkie wyliczenia są przeprowadzone w jednostce USD PPP (ang. purchasing power parity), czyli parytecie siły nabywczej. Daje nam to informację, jak różnica wykształcenia w danym kraju zwiększyłaby nasze realne możliwości zakupu dóbr i usług, gdybyśmy mieszkali Stanach Zjednoczonych. Oczywiście tę wartość można przeliczyć potem na walutę lokalną. W przypadku Polski każdy 1 USD PPP to nominalnie ok. 50 centów amerykańskich, czyli 2 zł.
Średni bezpośredni koszt nauki w krajach OECD to 13.2 tys. USD PPP. Do tego dochodzi koszt utraconych zarobków w wysokości 43.5 tys. USD PPP. W sumie po studiach jesteśmy „na minusie” ponad 55 tys. USD PPP. Bardzo podobne wyliczenia przedstawiane są dla średniej z 21 krajów Unii Europejskiej. Przeciętnie jednak obywatele krajów OECD, którzy mają wykształcenie wyższe, zarobią w ciągu swojego życia o 405 tys. USD PPP (mężczyźni – 477 tys., kobiety – 332 tys.) więcej, niż ci, którzy nie zdecydowali się studia. Od tej kwoty jednak należy odjąć „efekt podatkowy”, a także „składki socjalne”. W rezultacie biorąc również pod uwagę koszt edukacji i utraconych na początku zarobków, jesteśmy do przodu ok. 187 tys. USD PPP netto (mężczyźni – 229 tys. kobiety – 145 tys.).
Należy jednak zauważyć, że nasze finansowe zyski związane z wykształceniem znacznie różnią się w poszczególnych krajach. I tak w Korei Południowej i Nowej Zelandii wynoszą one odpowiednio jedynie 72 tys. i 92 tys. USD PPP. Stosunkowo niewiele da nam dłuższa edukacja w Hiszpanii – nieco ponad 115 tys. USD PPP (u kobiet o 30 tys. więcej niż u mężczyzn). Blisko średnich poziomów OECD wart jest dyplom uczelni wyższej w Niemczech (160 tys. USD PPP) oraz w Holandii (197 tys. USD PPP). Zdecydowanie najbardziej opłacalna jest dłuższa nauka w Stanach Zjednoczonych (366 tys. USD) oraz w Chile (400 tys. USD PPP). A jak na tym tle wygląda sytuacja w Polsce?
Wyższe wykształcenie to ponad pół mln zł zysku netto
Średnio bezpośrednie koszty studiów w Polsce to 6 tys. USD PPP. Do tego musimy dodać utracone zarobki w kwocie 18 tys. USD PPP. Ta kwota jednak jest niewielka gdy zobaczymy, że mając wyższe wykształcenie zarobimy w ciągu naszego zawodowego życia o ponad 400 tys. USD PPP brutto więcej w porównaniu do tych osób, które na studia się nie zdecydowały.
Oczywiście podobnie jak to miało miejsce w przypadku krajów OECD, należy od tego odjąć jeszcze efekt wyższych podatków (36 tys. USD PPP) oraz składek społecznych (72 tys. USD PPP). Netto nasz zysk wynosi więc 274 tys. USD PPP (mężczyźni – 338 tys., kobiety – 210 tys.). Przeliczając tę kwotę na złote, zgodnie z zasadą przedstawioną wcześniej, możemy ocenić, że średnio dyplom w Polsce jest wart netto nieco ponad 500 tys. zł.
Podobne, choć nieco niższe wartości, są obserwowane w innych krajach naszego regionu. Na Węgrzech jest to 227 tys. USD PPP, a w Czechach 230 tys. PPP. Należy także podkreślić, że wartość dyplomu uczelni wyższej w Polsce jest trzecią najwyższą wśród krajów badanych przez OECD.
Podsumowując, nawet biorąc pod uwagę zastosowane uproszczenia polegające na wrzuceniu wszystkich dyplomów do jednego worka i wyciągnięciu z nich średniej, zyski z posiadania wyższego wykształcenia są bezdyskusyjne. Ponieważ są one również obserwowane w innych krajach, w których gospodarka rynkowa ma dłuższą historię, można oczekiwać, że za kilkanaście lat będą równie aktualne jak obecnie.
Marcin Lipka, analityk Cinkciarz.pl
