Nianie, które podpisywały w 2014 r. umowy uaktywniające, czyli umowy o świadczenie usług z rodzicami nieprowadzącymi działalności gospodarczej, muszą rozliczyć się z fiskusem na deklaracji PIT-36 – przypomina Tax Care w ramach cyklu PIT Last Minute. Opiekunki nie otrzymają od rodziców informacji PIT-11, powinny za to poprosić ich o ZUS RCA.
Jednym ze sposobów, które umożliwiają zatrudnienie opiekunki do dziecka, jest umowa uaktywniająca. Pozwala ona na zatrudnienie niani przez rodziców, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej. W takim przypadku rodzice nie mają statusu płatnika podatku dochodowego, w więc nie muszą w ciągu roku odprowadzać zaliczek na PIT od wynagrodzenia niani i nie muszą przekazywać ani jej ani fiskusowi informacji PIT-11.
W rezultacie to niania musi samodzielnie rozliczyć się z fiskusem. Przychody uzyskane z umowy uaktywniającej są przychodami „z innych źródeł”. Co do zasady, takie przychody podlegają opodatkowaniu dopiero w zeznaniu rocznym, choć niania może odprowadzać miesięczne zaliczki na PIT.
Dla opiekunki właściwy jest PIT-36
Deklarację PIT-36 składają przede wszystkim przedsiębiorcy. Ministerstwo Finansów w broszurze informacyjnej do zeznania PIT-36 za 2014 r. wyjaśnia jednak, że na deklaracji PIT-36 rozlicza się także inne przychody, m.in. przychody uzyskane z innych źródeł, opodatkowanych na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, od których ani płatnik, ani podatnik w ciągu roku podatkowego nie mieli obowiązku odprowadzania zaliczek na PIT. Na tym samym PIT-36 niania może też rozliczyć przychody z umowy o pracę, jeśli w 2014 r. równolegle pracowała na etacie.
| Przykład 1
Pani Hanna pracowała pół roku jako niania, 2 miesiące była zarejestrowana jako bezrobotna, 2 kolejne pracowała na umowie o pracę, a 2 ostatnie znowu jako niania. Umowy uaktywniające powinna rozliczyć w części D, wierszu 8. deklaracji PIT-36 (jako przychód z innych źródeł), a umowę o pracę w części D.1., wierszu 1. (jako przychód ze stosunku pracy). |
Nie ma przeszkód, aby niania przy rozliczeniach skorzystała z preferencji podatkowych czy ulg, a więc rozliczyła się z małżonkiem czy dzieckiem lub skorzystała z ulg na dzieci. Oczywiście, może to zrobić tylko wtedy, jeśli spełnia warunki, które umożliwiają skorzystanie z ulg.
Odliczamy składki od nadwyżki ponad 1680 zł
Przychodem niani w ramach umowy uaktywniającej jest kwota uzyskana od zatrudniającego ją rodzica. Jest to też podstawa wymiaru składek ZUS-owskich. Trzeba ją wpisać w wierszu 8., poz. 81 deklaracji PIT-36, „przychód z innych źródeł”. W tym samym wierszu niania wykazuje koszty uzyskania przychodu w wysokości 20% przychodu pomniejszonego o potrącone przez rodzica (lub opłacone przez nianię) składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz dobrowolne „chorobowe”, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 6 ustawy PIT. Następnie odlicza się od dochodu potrącone w roku podatkowym przez rodzica ze środków niani (czy zapłacone bezpośrednio przez nią) składki emerytalne, rentowe i chorobowe.
| Składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe niani liczone od podstawy, którą stanowi wynagrodzenie (brutto) nie wyższe niż minimalne wynagrodzenie, czyli w 2014 r. do 1680 zł, opłaca ZUS z budżetu państwa. Składki niani naliczone od nadwyżki ponad 1680 zł są wspófinansowane przez nianię i rodzica. Od podstawy opodatkowania niania może odliczyć składki pobrane z jej wynagrodzenia, zapłacone od nadwyżki ponad 1680 zł. Po informacje o składki ZUS-owskie nie dzwonimy do ZUS-u. Wystarczy zgłosić się do rodzica, ponieważ to on wykazuje kwoty wszystkich składek w raporcie ZUS RCA, niezależnie od tego, czy składki opłaca sam, czy finansuje je budżet państwa. |
Na koniec niania odliczy od podatku pobrane przez rodzica składki na ubezpieczenie zdrowotne lub zapłacone bezpośrednio przez nią – do wysokości 7,75% podstawy opodatkowania. Do obliczenia zaliczki na PIT niania powinna zastosować najniższą stawkę wg skali podatkowej, czyli 18-proc., choć ma prawo wybrać stawkę wyższą, 32-proc.
| Przykład 2
Pani Hanna w maju 2014 r. pracowała jako niania na umowie uaktywniającej na 1500 zł i nie przystąpiła do „chorobowego”. Składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe sfinansuje ZUS. W PIT-36 pani Hanna wykaże koszty uzyskania przychodu w kwocie 300 zł (1500 zł * 0,20), dochód w wysokości 1200 zł (1500 zł – 300 zł) oraz zaliczkę na podatek dochodowy równą 216 zł (1200 zł * 0,18). |
| Przykład 3
Pan Henryk we wrześniu 2014 r. opiekował się dzieckiem na podstawie umowy uaktywniającej na 2000 zł i przystąpił do „chorobowego”. ZUS sfinansuje składki emerytalne, rentowe i wypadkowe obliczone od 1680 zł. Rodzic oraz opiekun sfinansują składki obliczone od 320 zł (2000 zł – 1680 zł).
Składki na ubezpieczenia społeczne
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
W PIT-36 pan Henryk wykaże koszty uzyskania przychodu w kwocie 382,99 zł [(2000 zł – 85,03) * 0,20], dochód w zaokrągleniu w wysokości 1617 zł (2000 zł – 382,99 zł) oraz zaliczkę na podatek dochodowy równą 270,43 zł [(1617 zł * 0,18) – 20,63 zł]. |
