Przepisy mówią, że zadośćuczynienia i odszkodowania są zwolnione z podatku dochodowego. Ale ustawa nie precyzuje, jak należy traktować odsetki od kwot wypłaconych odszkodowań, więc fiskus stara się objąć je podatkiem. Tymczasem – według Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi – powinny być one traktowane tak samo, jak odszkodowania, a więc zwolnione z podatku.
Urzędnicy fiskusa od dawna starają się rozdzielić przychody, które na mocy przepisów są z podatku zwolnione, od odsetek naliczanych za zwłokę. I o ile w tym pierwszym przypadku ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie daje im możliwości naliczania podatku, to odsetki ustawowe traktują jako przychód z innych źródeł i nakazują płacić podatek. Jak wynika z orzeczeń sądów administracyjnych, niesłusznie.
Fiskus mówi: płacić
Wojewódzki Sąd Administracyjny rozpatrywał sprawę, skierowaną przez kobietę, która w wypadku w Hiszpanii straciła męża. Po procesie sądowym przyznano jej ponad 140 tys. euro odszkodowania, z czego 24,6 tys. euro to odsetki. Przy czym część z kwoty głównej przypadła niepełnoletniej córce. Poza tym koszty podatniczki, związane z procesem (tłumaczenia, pełnomocnictwo i adwokat) sięgnęły blisko 19,9 tys. euro.
Po otrzymaniu odszkodowania podatniczka wystąpiła do izby skarbowej o interpretację, dotyczącej opodatkowania owych kwot. Jej zdaniem, należność główna jest zwolniona z podatku, a więc i odsetki – naliczone za zwłokę – powinny być wolne od daniny. A jeśli nie są, to czy może odliczyć od nich koszty procesu.
Fiskus potwierdził, że kwota podstawowa odszkodowania jest wolna od podatku, za to odsetki uznał za przychód z innych źródeł i nakazał zapłatę podatku. Urzędnicy izby skarbowej stwierdzili, że wnioskodawczyni może odliczyć wydatki związane z procesem, ale tylko w części, która przypada na kwotę odsetek (a więc powinna wyliczyć, jaką część stanowią przypadające jej – a więc z pominięciem córki, która również miała udział w odszkodowaniu – odsetki i proporcjonalnie do tego wyliczyć koszty uzyskania przychodów).
WSA: odsetki opodatkowane tak jak przychód, z którym są związane
To stanowisko podatniczka uznała za sprzeczne z prawem, wezwała izbę skarbową do usunięcia naruszenia prawa, czyli do poprawienia interpretacji, a kiedy uzyskała odpowiedź odmowną, skierowała sprawę do sądu administracyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w orzeczeniu z 25 marca 2015 r. (sygnatura I S/Łd 1414/14) uznał stanowisko podatniczki za prawidłowe i uchylił wadliwą w jego opinii interpretację.
Sędziowie zwrócili uwagę, że choć rzeczywiście w przepisach nie ma mowy o tym, jak należy traktować odsetki za zwłokę, wypłacane przy odszkodowaniu, to jednak nie ma w nich także nic, co by sugerowało, że należy je traktować jako coś zupełnie odrębnego od świadczenia pierwotnego. Tymczasem, zdaniem sędziów, jedno łączy się ściśle z drugim, więc nie można odsetek za zwłokę traktować jako czegoś osobnego, tylko należy je uznać za część świadczenia podstawowego i tak też opodatkować. Czyli w przypadku odszkodowania trzeba zwolnić je z podatku.
NSA już zdecydował
Sędziowie zwrócili uwagę, że wnioskująca powołała się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który kwestię rozdzielania odsetek od świadczenia podstawowego już rozwiązał. Chodzi o wyrok z 17 stycznia 2014 r. (sygnatura II FSK 289/12), w którym NSA uznał, że odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną, a więc powinny być opodatkowane tak, jak owa należność główna.
Sprawa dotyczyła odsetek, jakie podatnik otrzymał od gminy. Po zmianie planu zagospodarowania przestrzennego okazało się, że należące do podatnika gospodarstwo rolne nie będzie mogło już być w ten sposób wykorzystywane. Podatnik zwrócił się do gminy o wykup gospodarstwa, a ponieważ ta we właściwym terminie nie zrobiła tego, skierował sprawę do sądu. Ten ostatecznie nakazał gminie wykup, a także zapłatę odsetek za okres od momentu, w którym gmina powinna dokonać wykupu.
Podatnik zapytał izbę skarbową o to, jak opodatkować odsetki, a ta uznała, że jest to tzw. przychód z innych źródeł i że należy od nich naliczyć odsetki. Sprawa trafiła do WSA, który uznał, że nie można rozdzielać odsetek od źródła przychodów, więc powinny być one tak samo opodatkowane, co w tym wypadku oznaczałoby zwolnienie przychodów z odsetek.
Resort finansów wniósł skargę kasacyjną, którą jednak oddalił Naczelny Sąd Administracyjny. Sędziowie podtrzymali stanowisko WSA. Ich zdaniem, nie da się z przepisów podatkowych wysnuć wniosku, że odsetki od należności głównej stanowią inne źródło przychodów i można do ich opodatkowania stosować inne fragmenty ustawy.
