Samorządowy Kongres Finansowy – samorządowe obawy, oczekiwania i trendy. O lokalnej gospodarce, polityce inwestycyjnej, ekonomii miast, a także skutkach pandemii, problemach wynikających z Polskiego Ładu i wojnie w Ukrainie dyskutowali samorządowcy i eksperci podczas II Samorządowego Kongresu Finansowego w Local Trends w Sopocie.
Autor publikacji: Marek Chrzanowski
Dwudziestu debatom, w trakcie, których mieliśmy okazję wysłuchać opinii ekspertów, przedstawicieli instytucji unijnych, rządu, samorządów oraz nauki przysłuchiwało się kilkuset samorządowców z kraju. W opinii wielu z nich „to dobrze wykorzystany czas inspirujących i merytorycznych dyskusji. Ponadto wymiany doświadczeń, który z pewnością posłuży wszystkim uczestnikom, zapewniali uczestnicy nadmorskiego kongresu.
Głównym zadaniem Local Trends, było stworzenie przestrzeni do rozmów ponad podziałami. Inspirowanie wszystkich stron do rozwoju na poziomie lokalnym i krajowym. Już samo hasło przewodnie tegorocznej edycji „Reformy a przyszłość finansową samorządów” jasno wyznaczyło tematykę wielu spotkań.
Dwadzieścia debat dotyczących aktualnych wyzwań dla samorządów w tym rozmowy dotyczące sytuacji finansowej i strategii działań wobec skutków wojny w Ukrainie skupiło uwagę nie tylko uczestników, ale i setek ekonomistów, przysłuchujących się internetowej transmisji. Eksperci i prelegenci mówili o wojnie w Ukrainie i jej skutkach dla samorządów. Dyskutowali o bezpieczeństwie energetycznym. Ponadto problemach związanych z finansami samorządów w warunkach ograniczania dochodów własnych.
Samorządowy Kongres Finansowy – możliwości a zagrożenia
Cel, jakim było wzmocnienie głosu samorządów w trwającej dyskusji dotyczącej rozwoju społeczno-gospodarczego jednostek samorządu terytorialnego z pewnością został osiągnięty. Nowe regulacyjne systemowe, w ocenie samorządowców mogą oznaczać ograniczenie ich kompetencji, zmniejszanie dochodów własnych. A co za tym idzie wzrost kosztów dostarczania usług w dziedzinie: planowania przestrzennego, zagospodarowania odpadów czy edukacji. A każda z nich ma ważne znaczenie w funkcjonowaniu gmin, powiatów i regionów.
– Zmiany w systemie podatkowym negatywnie wpłynęły na dochody własne gmin i miast. Rządowy Program Inwestycji Strategicznych nie do końca dobrze wypełnia lukę w dochodach samorządów, wciąż wzrastają koszty obsługi długów zaciągniętych przez miasta i gminy. Wydaje się, że bez zwiększenia dochodów własnych, sytuacja ta doprowadzi do osłabienia prawidłowego planowania finansowego. Czego skutkiem może być zdecydowane zmniejszenie ilości inwestycji lokalnych. Tym samym samorządy stają się coraz bardziej uzależnione od decyzji władz centralnych – przekonywał Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego.
Ten ton wypowiedzi szybko uspakajała Małgorzata Jarosińska-Jedynak, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zapewniając, że środki zarówno z polityki spójności, jak i KPO będą odpowiedzią na powyższe wyzwania. Jednak żadna ze stron stosownych gwarancji nie dawała.
Wojna, zmienia wszystko
Niepewność finansowa samorządów związana jest również ze wzrostem wydatków bieżących tym rosnącą inflacją czy wielowymiarowymi skutkami wojny w Ukrainie.
– Na naszych oczach piszą się najstraszniejsze karty historii. Do Polskich miast, gmin i wsi przybyli goście, uciekający przed wojną. Na barki samorządów spadła organizacja i koordynacja działań pomocowych. Nie byliśmy na to gotowi. Cały czas wymieniamy się doświadczeniami. Wspólnie domagając się od rządu systemowych rozwiązań – mówił Jacek Karnowski, prezydent Sopotu, prezes Ruchu Samorządowego TAK! Dla Polski, zabierając głos już na wstępie sopockiego kongresu.
– Wszyscy w całej Europie jesteśmy zbudowani duchem hojności Polaków – zapewniała dzięki internetowemu połączeniu Elisa Ferreira, Komisarz Europejska ds. spójności i reform. Zwracając się do zebranych podziękowała za zaangażowanie pomocowe na rzecz ukraińskich uchodźców. Zapowiedziała wsparcie w ramach programu CARE, deklarowała szybkie wsparcie państw przyjmujących uchodźców.
A to, jak potwierdziło się w toku dalszej dyskusji jest konieczne. Samorządy bowiem ponoszą ogromny wysiłek, wydatki, chcąc zapewnić wsparcie uchodźcom. Komisja Europejska umożliwiła skorzystanie na ten cel z niewykorzystanych unijnych funduszy z poprzedniej perspektywy finansowej. Jednak nowa sytuacja, wymaga zmian w krajowym programie odbudowy. Bo tylko wspólna praca samorządów i rządu nad szczegółowymi przepisami daje szybki i dobry efekt. Przykładem może być praca nad specustawą, legalizującą pobyt uchodźców w Polsce.
O bezpieczeństwie energetycznym
To ważna dziedzina życia, której podczas Local Tends poświęcono wiele czasu. W dobie wojny w Ukrainie kwestia bezpieczeństwa energetycznego nabiera całkiem nowego znaczenia. Być może, dlatego prelegenci jasno określili trzy obszary koniecznego działania.
Pierwszy to transformacja „dużej” energetyki, która nie może być odkładana latami. Jednocześnie ograniczać wydobywanie węgla brunatnego, rozwijać OZE i zapewnić pracę górnikom. Drugie to rozwój „energetyki obywatelskiej”, która powinna być czynnikiem stabilizującym rynek energii w kraju, jednocześnie pożytkiem dla lokalnych społeczności. Trzeci to masowe inwestycje w „morską energetykę wiatrową”. Należy zadbać, aby polskie porty instalacyjne były gotowe do prowadzenia dużych inwestycji w tej mierze.
Samorządowy Kongres Finansowy – wnioski i podsumowania
W kreowaniu rozwoju małych ojczyzn najważniejszą jest przewidywalność długoletniego planowania gospodarki finansowej. Uczestnicy wydarzenia podkreślali, że takie dyskusje w gronie fachowców, ekspertów są niezwykle potrzebne. Kongres stał się okazją do rozmów samorządowców z przedstawicielami rządu. Jednym z uczestników Local Trends był Artur Soboń, sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów i pełnomocnik premiera do spraw rozwoju lokalnego, który był jedynie obserwatorem podobnie jak były wicepremier Jarosław Gowin.
Na liście gości i prelegentów znaleźli się także prof. Jerzy Hausner, Beata Daszyńska – Muzyczka – prezes BGK, Paweł Mirowski – p.o. Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Zygmunt Frankiewicz – senator i prezes Związku Miast Polskich, Marszałkowie Mieczysław Struk – marszałek województwa pomorskiego. Ponadto Marek Woźniak – marszałek województwa wielkopolskiego, Prezydenci: Gdańska – Aleksandra Dulkiewicz, Poznania – Jacek Jaśkowiak, Sopotu – Jacek Karnowski. Ponadto także prezydent Łodzi – Hanna Zdanowska, Wrocławia – Jacek Sutryk, Ciechanowa – Krzysztof Kosiński, Chełma – Jakub Banaszek oraz kilka setek samorządowców z terenu całej Polski.
Jak podkreślał prezydent Miasta Sopot „Tylko dzięki współpracy uda się pokonać plagi: centralizacji, inflacji i wojny””.
