23 kwietnia w Warszawie odbyło się VI Polsko-Szwajcarskie Forum Dialogu, zorganizowane przez Ambasadę Szwajcarii w Polsce oraz Polsko-Szwajcarską Izbę Gospodarczą przy współpracy z Fundacją Onkologiczną Osób Młodych „Alivia”.
Jak w Polsce leczymy raka? – na to pytanie odpowiadali goście specjalni Forum – wybitni onkolodzy, profesor Cezary Szczylik oraz profesor Wiesław Jędrzejczak podczas debaty z udziałem przedstawicielki największej, szwajcarskiej kasy chorych Helsana – Martiny Weiss oraz profesora Francesco De Lorenzo – Prezesa Europejskiej Koalicji Chorych na Raka.
VI Forum Dialogu jest wynikiem potrzeby diagnozy dostępu do nowoczesnego leczenia przeciwnowotworowego w Polsce. Zgodnie z wynikami raportu opracowanego przez EY na temat dostępności innowacyjnych leków onkologicznych w Polsce na tle wybranych krajów UE oraz Szwajcarii, polscy pacjenci mają dostęp do znacznie mniejszej ilości nowoczesnych leków na raka niż chorzy w innych krajach.
Rak jest w Polsce główną przyczyną zgonów osób w wieku 20-64 lat. W naszym kraju odnotowuje się ok. 150 tys. nowych zachorowań na raka rocznie – na 100 pacjentów w Polsce przeżyje średnio zaledwie 46, co plasuje nasz kraj na jednej z ostatnich pozycji w Europie. Dystans dzielący nas od liderów jest ogromny – kraje te osiągają wskaźniki pomiędzy 60 a 70% przeżyć. Po 5 latach statystycznie z grupy 150 tys. chorych przeżyje w Polsce niespełna 70 tys. osób, choć współczesna wiedza medyczna powala uratować co najmniej 100 tys. Różnica to ok. 30 tys. osób rocznie umiera choć nie musi!
Problem leczenia onkologicznego jest oczywiście wielopłaszczyznowy. Nadrzędnym celem w perspektywie całego systemu powinno być poprawienie przeżywalności chorych na raka – tak by w Polsce, jak w innych krajach, większość chorych wracała do zdrowia i by przez błędy w systemie nie marnować szans na wyleczenie ludzi. Żeby tego dokonać, potrzebna jest kompleksowa strategia walki
z rakiem, obejmująca działania na wielu poziomach: od edukacji, przez lepszą profilaktykę, diagnostykę, większą dostępność specjalistów (krótsze kolejki, więcej czasu na pacjenta itd.), po lepsze leczenie i dostęp do farmakoterapii (w tym innowacyjnych leków).
I. Polscy pacjenci mają dostęp do mniejszej ilości nowoczesnych leków na raka niż chorzy w innych krajach europejskich. Na 30 najszerzej używanych w UE leków na raka, w Polsce aż 12 jest w ogóle niedostępne (NFZ ich nie refunduje) i lekarze nie mogą nimi leczyć chorych. Kolejne 16 na 30 leków jest dostępne, ale z ograniczeniami – urzędnicy Ministerstwa Zdrowia (a nie lekarze) określają którzy pacjenci mogą z nich skorzystać, a którzy nie. Tylko 2 leki na 30 mogą być przepisywane przez lekarzy według ich uznania.
II. Wykorzystanie leków na raka, które są teoretycznie dostępne w Polsce, jest w praktyce niższe niż w innych krajach europejskich. Na 30 najszerzej wykorzystywanych w UE leków na raka w Polsce dostępnych jest tylko 18 (płaci za nie NFZ), ale realne zużycie tych leków jest dużo niższe niż średnie użycie w innych krajach europejskich. Wynika to z tego, że tylko niektórzy chorzy na raka mają prawo z nich w praktyce skorzystać.
III. Innowacyjne leki w Polsce są dostępne późno – średnio dopiero 2 lata po pojawieniu się leków na rynku. Aby osoba chora na raka mogła być leczona określonym lekiem, NFZ musi ten lek refundować (czyli za niego płacić). Decyzja o tym czy lek refundować czy nie jest podejmowana przez Ministerstwo Zdrowia, co średnio w Polsce zajmuje ponad 2 lata od chwili pojawienia się leku na rynku. W Szwajcarii ten okres to średnio 2 miesiące. Do czasu podjęcia tej decyzji lekarze nie mogą tym lekiem leczyć swoich pacjentów.
Z negatywną oceną sytuacji na poziomie dostępności leków zgadza się aż 90% lekarzy. 97% lekarzy uważa, że ich pacjenci mogliby odnieść korzyść terapeutyczną z większego dostępu do innowacyjnych leków. 75% lekarzy wskazuje, że ich pacjenci mogliby dzięki temu żyć dłużej.[1]
Celem strategicznym w perspektywie poprawy dostępności do innowacyjnego leczenia jest doprowadzenie do realnego przestrzegania założeń towarzyszących tworzeniu Ustawy refundacyjnej, takich jak: transparentność, pro-pacjenckość i umożliwienie dostępu do innowacyjnych metod leczenia.
Dlatego konieczna jest ewaluacja obowiązującej Ustawy refundacyjnej i poprawienie usterek wypaczających system.
W ramach Polsko-Szwajcarskiego Forum Dialogu do tej pory odbyło się pięć spotkań:
– Ile rynku, ile państwa w ochronie zdrowia? Konkurencja między płatnikami – doświadczenie szwajcarskie. (2011)
– Profilaktyka i promocja zdrowia – nowe perspektywy dla państwa i samorządu. (2011)
– Dialog jako najlepszy sposób na osiągnięcie optymalnych rozwiązań w systemie ochrony zdrowia. (2012)
– Polityka senioralna w Europie na przykładzie doświadczeń Szwajcarii. Wyzwania Międzyresortowe w Opiece Senioralnej w Polsce. (2013)
– Jak wdrożyć strategię walki z rakiem? Wyzwania, przed którymi stoi Polska. Szwajcarskie doświadczenia – implementacja reform systemowych, rola dialogu między interesariuszami (2014).
Zarząd Polsko-Szwajcarskiej Izby Gospodarczej świadomy różnic pomiędzy naszymi krajami aktywnie działa na rzecz wyrównywania szans w dostępie do leczenia nowotworów. Polscy pacjenci zasługują na leczenie na takim samym poziomie, jak pacjenci ze Szwajcarii. W tej kwestii jest jeszcze wiele do zrobienia, ale priorytetem powinien być równy dostęp do innowacyjnej terapii czyli większa obecność najnowocześniejszych leków na liście refundacyjnej.
[1] TNS Polska dla Fundacji Alivia „Nowoczesne leczenie pacjentów onkologicznych – perspektywa polskich onkologów klinicznych”, 2015 r.
