„Budżet 4.0 – Polska bez CIT i PIT” – raport na temat potencjalnych skutków likwidacji podatków dochodowych w Polsce

Pierwszy taki raport

To pierwszy tego typu raport w Polsce przygotowany przez Kochański & Partners na podstawie danych z 2017 roku pochodzących z raportów GUS a także BDL oraz udostępnionych przez Ministerstwo Finansów. Celem raportu jest ukazanie realnej dyskusji na temat zniesienia podatków dochodowych, która toczy się w doktrynie od dziesięcioleci. Podjęto w nim próbę wstępnego oszacowania skutków istnienia podatków dochodowych ojak również ich potencjalnej likwidacji.

Obecnie, inaczej niż w czasach kształtowania się idei opodatkowania dochodu – sens istnienia podatków dochodowych nie sprowadza się do konieczności finansowania działań wojennych. Podatki dochodowe mają zapewnić wpływy do budżetu, a jednocześnie spełnić szereg tzw. funkcji pozafiskalnych (np. funkcję wspierania innowacyjności poprzez zastosowanie ulgi IP Box). System opodatkowania dochodu ma też ograniczyć wpływ zarządów globalnych korporacji na politykę państw, a także sprawić, że nie nastąpi erozja bazy opodatkowania państw zamożnych na rzecz państw o korzystniejszych systemach podatkowych.

Pozytywne skutki likwidacji podatków

Jednak z ekonomicznego punktu widzenia, brak podatków dochodowych prawdopodobnie spowoduje masowy napływ inwestycji zagranicznych oraz wzrost inwestycji po stronie funkcjonujących już w Polsce przedsiębiorstw. Efekty skumulowanych inwestycji powinny przyczynić się do gwałtownego i silnego wzrostu gospodarczego, na czym skorzystałaby zarówno gospodarka, budżet, jak i obywatele. Istotny wzrost dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych zwiększy także poziom konsumpcji. Według naszych analiz, do obiegu mogą trafić nawet dodatkowe 62 miliardy zł, z których duża część powinna wrócić do budżetu w postaci podatków pośrednich.

Aktualna dyskusja nad istotą podatków dochodowych oscyluje zatem między efektywnością ekonomiczną opodatkowania a sprawiedliwością społeczną.

Co daje utrzymywanie podatków?

Wśród argumentów przemawiających za utrzymaniem podatków dochodowych wymienia się zmniejszenie nierówności społecznych, ale również zwiększenie dobrobytu społecznego, transfer zamrożonego kapitału do obszarów bardziej produktywnych czy zwiększenie transparentności finansowej przedsiębiorstw.

Z kolei argumentując potrzebę ich likwidacji zwraca się uwagę na wysoki poziom skomplikowania podatków dochodowych czy też postępującą erozję wpływów z podatków dochodowych, wysokie koszty obsługi administracji skarbowej czy negatywny wpływ na gospodarkę poprzez spadek motywacji podmiotów gospodarczych do dalszej aktywności.

Jak wynika ze zgromadzonych danych, zniesienie podatków dochodowych może nieść ze sobą skutki zarówno punktowe jak i długofalowe. Będą one w dużej mierze zależały od tego w jaki sposób państwo, w tym system podatkowy, zostanie przygotowane do podjęcia tego wyzwania.

Wraz ze zniesieniem podatków dochodowych nastąpi spadek wartości dochodów budżetu z tego tytułu ale za to w dłuższym okresie może nastąpić wzrost gospodarczy spowodowany wzrostem konsumpcji oraz pobudzenie gospodarki. Te zjawiska powinny przynieść korzyści już od roku, w którym wprowadzone będą zmiany.

Samorządy – Jak im pomóc?

Likwidacja podatków dochodowych, skokowo i drastycznie, obniży wielkość dochodu sektora publicznego z tytułu CIT i PIT. Szczególnie dotkliwą stratę poniosą jednostki samorządu terytorialnego ponieważ wpływy z tytułu podatków dochodowych stanowią najistotniejszą część ich budżetu. Likwidacja podatków dochodowych i związana z tym luka budżetowa zdecydowanie wpłynie zatem na realizację przypisanych im zadań. Jak wynika z badań, szacowane uszczuplenie budżetów jednostek samorządu terytorialnego wyniesie odpowiednio: 22% w przypadku gmin, 20% w przypadku powiatów i aż 46% w przypadku województw.

Likwidacja PIT i CIT powinna też wywołać zauważalne zmiany w ujęciu makroekonomicznym, szczególnie w kontekście wartości zagregowanej konsumpcji a także oszczędności i nakładów inwestycyjnych, co w długim okresie może przełożyć się na wyższy wzrost gospodarczy. Można zakładać, że zmiany dotkną także podmiotów gospodarczych w kontekście ich motywacji do pracy.

Ponadto, zamiany wywołane likwidacją PIT wpłyną też bezpośrednio na dochody jednostek. Likwidacja PIT może spowodować wzrost przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego każdego pracownika nawet o 500 zł, w odniesieniu do średniego miesięcznego dochodu rozporządzalnego, który w 2017 r. wynosił 1600 zł.

Więcej w naszych portfelach

Wzrost dochodu rozporządzalnego powinien z kolei przynieść gwałtowny wzrost oszczędności obywateli, co więcej szacuje się, że zagregowana roczna wartość oszczędności obywateli wzrośnie nawet o 35 miliardów zł, co w przeliczeniu na jednego zatrudnionego pracownika daje 2150 zł w skali roku.

Z badań wskazujących na istnienie zależności między zmianą płynności przedsiębiorstw a podejmowanymi decyzjami inwestycyjnymi wynika, że likwidacja podatku CIT, która skokowo podniesie wartość zysków netto, powinna poprawić płynność przedsiębiorstw, oraz zwiększenie wartości kapitału własnego. Zakładając liniową zależność między wzrostem zysku netto a wzrostem wartości nakładów inwestycyjnych, szacuje się, że w wyniku likwidacji podatku CIT wzrost wartości nakładów inwestycyjnych może wynieść nawet 25 miliardów zł, co w przeliczeniu daje wzrost rzędu 15,7%.

Z korzyścią dla PKB

Likwidacja podatków dochodowych wpłynie również na wzrost PKB. Szacuje się, że przyrost wzrostu PKB w wyniku likwidacji może wynieść nawet do 3,3 PKB %.

Wnioski płynące z raportu posłużyły za podstawę do merytorycznej debaty eksperckiej, która odbyła się 20 września br. w siedzibie Kochański & Partners. Wzięli w niej udział mec. Agata Dziwisz (Partner, Szef Praktyki Prawa Podatkowego), dr Izabela Andrzejewska-Czernek (Radca Prawny, Dział Prawa Podatkowego), prof. Wojciech Morawski, prof. Witold Orłowski oraz prof. Robert Gwiazdowski.