Przyspieszenie wzrostu gospodarczego oraz wzmocnienie powiązań ekonomicznych, społecznych i politycznych pomiędzy krajami może mieć w najbliższych latach znaczący wpływ na zwiększenie bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Wraz ze wzrostem napływającego kapitału wzrasta również potrzeba spojrzenia poza dane finansowe w celu zrozumienia czynników wpływających na BIZ. Firma doradcza Deloitte, we współpracy z organizacją Social Progress Imperative[1] stworzyła raport „Foreign Direct Investment and Inclusive Growth: The impacts on social progress” wskazujący, że dzięki odpowiednio prowadzonej polityce można uruchomić mechanizmy wspierające pozytywne sprzężenie zwrotne pomiędzy rozwojem społecznym, a bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi.
Raport powstał w oparciu o analizę wskaźnika rozwoju społecznego tzw. Social Progress Index opracowanego dla 132 krajów. Analizie poddano postęp społeczny rozpatrywany w trzech wymiarach: zaspokojenie podstawowych potrzeb człowieka, fundamenty dobrobytu oraz możliwości awansu społecznego i wolności osobistej.
Wysokość wskaźnika rozwoju społecznego kraju pozwala określić jakiego typu bezpośrednie inwestycje zagraniczne są najbardziej wskazane i mają największe szanse na powodzenie w danym kraju, a jednocześnie pokazuje w jaki sposób te inwestycje mogą wpłynąć na rozwój społeczny na danym obszarze. „Korzyści gospodarcze wynikające z BIZ są powszechnie znane i o nich mówi się najwięcej. Mniej jednak wiadomo o tym, jak postęp społeczny, którego dokonuje dany kraj wpływa na zainteresowanie inwestorów zagranicznych. Polityka promująca postęp społeczny może przyciągać zagraniczne inwestycje, co z kolei przyczynia się do dalszego rozwoju społeczeństwa w wielu jego aspektach” – wyjaśnia Steve Almond, Przewodniczący Rady Nadzorczej Deloitte Global.
„Bezpośrednie inwestycje zagraniczne mogą pobudzać szeroko rozumiany postęp społeczny danego kraju. Jednocześnie rządy powinny strategicznie podchodzić do długoterminowych inwestycji (np. w edukację, infrastrukturę, ochronę zdrowia, dostęp do energii, czy wody), które pomagają budować przewagę konkurencyjną państw czy regionów jako obszarów potencjalnie atrakcyjnych dla lokowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Z drugiej też strony skuteczna realizacji projektów inwestycyjnych na danym terenie może też pozytywnie wpływać na długoterminowy rozwój społeczno-gospodarczy i zwiększyć szanse danego obszaru na przyjęcie w przyszłości bardziej zaawansowanych, czy kompleksowych projektów inwestycyjnych” – wyjaśnia Rafał Rudzki, Starszy Menedżer w zespole Sustainability Services Central Europe, Deloitte.
Jak wskazują autorzy raportu, uruchomienie sprzężenia zwrotnego pomiędzy BIZ a rozwojem społecznym, może zostać zakłócone przez szereg czynników, takich jak:
- Pułapka ubóstwa – istnieją kraje, w których brak zasobów i odpowiedniej infrastruktury (bezpłatnego dostępu do edukacji czy opieki zdrowotnej dla wszystkich obywateli) uniemożliwia napływ inwestycji zagranicznych. Do takich krajów należą, m.in.: Burundi, Malawi, Liberia i Togo.
- BIZ uwarunkowane dostępnością do zasobów naturalnych – tego typu inwestycje często wymagają nisko wykwalifikowanej kadry, a ich efekty są ograniczone do jednego sektora, co oznacza, że potencjalnymi beneficjentami korzyści społecznych staje się jedynie niewielka grupa społeczna. Do takich krajów można zaliczyć, m.in.: Kazachstan, Azerbejdżan, Mauretanię, Angolę czy Gwineę.
- Niestabilność polityczna – niestabilna sytuacja polityczna oraz groźba konfliktu zbrojnego zniechęcają inwestorów zagranicznych niezależnie od poziomu postępu społecznego danego kraju. W tym kontekście należy wymienić, m.in.: Irak i Egipt.
- Raje podatkowe – bezpośrednie inwestycje zagraniczne koncentrują się jedynie na rozwoju wybranych sektorów, związanych z bankowością i finansami. Tak wąska specjalizacja może zwiększać podatność gospodarki państwa, a także jego otoczenia społecznego i politycznego na wstrząsy. Tak dzieje się, m.in. w Libanie czy Trinidadzie i Tobago.
- Większe tempo wzrostu gospodarczego w porównaniu ze wzrostem społecznym – istnieją kraje, w których wraz ze wzrostem gospodarczy nie następuje wzrost społeczny. Taki stan charakteryzuje większość krajów z grupy BRICS (Rosja, Indie, Chiny).
[1] Amerykańska organizacja non-profit, której misją jest poprawa warunków życia ludzi na całym świecie, szczególnie
w najmniej zamożnych państwach.
