Od 1 stycznia 2018 roku opłata recyklingowa ma trafiać do budżetu państwa i być przeznaczona na wymianę starych urządzeń grzewczych wśród najbiedniejszych. Jednak, to nie wystarczy, aby realnie zmierzyć się z problemem obiegu „foliówek”.
Kierunek obrany przez Ministerstwo Środowiska, aby ograniczać zużycie toreb foliowych przez wprowadzenie opłaty recyklingowej, to krok we właściwym kierunku. Podpis złożony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę w końcu października, zakończył toczoną od dłuższego czasu debatę na ten temat. Opłata recyklingowa obejmie torby z tworzywa sztucznego o grubości do 50 mikrometrów – czyli te najbardziej popularne, dostępne przy kasach. Z opłaty wyłączone będą zaś torby o grubości poniżej 15 mikrometrów, używane wyłącznie do pakowania żywności sprzedawanej luzem. Wskazana w ustawie maksymalna stawka opłaty recyklingowej wynosi złotówkę za każdą torbę foliową.
– Patrząc na doświadczenia członków Unii Europejskiej, gdzie takie opłaty już wprowadzono, możemy być pewni znacznego ograniczenia używania toreb foliowych, tak jak ma to miejsce między innymi w Bułgarii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, na Łotwie i Węgrzech – mówi Magdalena Spychała, ekspert ds. ochrony środowiska w Stena Recycling.
Wicepremier Mateusz Morawiecki zadeklarował, że środki z opłaty, które trafią do budżetu państwa, będą przeznaczone na walkę ze smogiem. Administracja państwowa wesprze w ten sposób proces wymiany starych kotłów na bardziej ekologiczne. Programem mają zostać objęci najbiedniejsi mieszkańcy. Zaproponowane rozwiązanie tym samym obejmuje część problemu związanego z torbami poliestrowymi. Sporym wyzwaniem pozostaje natomiast kwestia nawyków konsumenckich i potrzeby edukacji, czyli pokazania dlaczego warto rezygnować z toreb foliowych. W świetle nowej ustawy ważne jest również przygotowanie rozwiązań dla przedsiębiorców.
Z badania przeprowadzonego przez Stena Recycling wynika, że ponad 50% ankietowanych, jako jedno z działań proekologicznych wymienia ograniczenie wykorzystania toreb jednorazowych. A potrzebne są kompleksowe rozwiązania, które wyeliminują stosowanie tego typu opakowań w znacznie większym stopniu. Dlaczego? Ponieważ są to odpady, które nie tylko są szkodliwe dla środowiska, ale są bardzo trudne w recyklingu.
– Proces recyklingu toreb foliowych jest złożony a często niemożliwy. Między innymi dlatego, że łatwo ulegają zanieczyszczeniom. A to w zasadzie uniemożliwia powtórne przetworzenie. Dodatkowym utrudnieniem są nadruki, czy nawet różne kolory materiału wyjściowego. Sprawia to, że recykling „foliówek” staje się nieopłacalny. Dlatego tak silnie promujemy założenia Gospodarki Obiegu Zamkniętego, czyli stosowanie surowców, które będzie można łatwo przetworzyć i ponownie wyprodukować z nich opakowanie. Przyniesie to korzyści dla nas wszystkich – podkreśla Magdalena Spychała.
Jest wiele inicjatyw konsumenckich, które promują alternatywne sposoby pakowania produktów. Brakuje natomiast wsparcia dla przedsiębiorców. Rozwiązaniem, które mogłoby im pomóc dostosować się do nowych przepisów, a jednocześnie wpisać się w założenia gospodarki cyrkularnej, może być projektowanie dla recyklingu. Wychodzi ono z założenia, że już na etapie projektowania można stworzyć produkt, w tym wypadku opakowanie, o wysokim stopniu odzysku. Pierwszym etapem procesu jest analiza dotychczasowego rozwiązania, uwzględniająca nie tylko dokładne określenie składu tworzywa, lecz obejmująca także sposoby użycia opakowania (user experience) i możliwości jego przetworzenia. Po przeprowadzonej analizie wskazywane są możliwe ulepszenia, których zastosowanie przekłada się nie tylko na wzrost możliwości recyklingu, ale również na efekty biznesowe: efektywniejszy proces obiegu odpadów i redukcję ich ilości.
Podniesienie świadomości recyklingowej, spojrzenie na cały proces gospodarowania torbami foliowymi i konstruktywna dyskusja między wszystkimi stronami: administracją, przedsiębiorcami i konsumentami, to elementy, które pozwoliłyby dopełnić nową ustawę i wypracować skuteczne rozwiązania. Ustawa, która wchodzi w życie od Nowego Roku to dobry punkt wyjścia do dalszych rozmów.
