Zaniżenie wynagrodzenia za umowy cywilnoprawne. Nowelizacja ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 2016 r. wprowadziła, od 1 lipca 2017 r., minimalną stawkę godzinową za świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych. Minimalna stawka godzinowa pozostaje pod ochroną prawa – wypłacenie zaniżonego wynagrodzenia świadczeniodawcy stanowi wykroczenie.
Świadczeniodawca, którego wynagrodzenie podlega ochronie na podstawie art. 8e ustawy nie musi być przedsiębiorcą. Każda osoba fizyczna, która świadczy usługi na podstawie umów cywilnoprawnych musi otrzymać wynagrodzenie uwzględniające stawkę minimalną. Wynagrodzenie to stanowi iloczyn godzin poświęconych przez świadczeniodawcę na wykonanie usługi i ustalonej stawki godzinowej, co najmniej równej stawce minimalnej. Obliczenie wynagrodzenia następuje na podstawie oświadczenia zleceniobiorcy lub zestawienia czasu jego pracy. Do sporu między stronami umowy może dojść, jeśli strony umówiły się na wynagrodzenie ryczałtowe a okaże się, że przy rzeczywistym nakładzie pracy takie wynagrodzenie nie zapewnia minimalnej stawki godzinowej. Przykładowo, do takiej sytuacji może dojść, gdy strony zakładają, że wykonanie zlecenia zajmie przyjmującemu 10 godzin i przewidzą wynagrodzenie w wysokości 183 zł (minimalna stawka w 2021 r. wynosi 18,30 zł) a okaże się, że przyjmujący poświęcił na zlecenie np. 13 godzin.
Wydaje się, że należy tu zastosować (wprost do umów o dzieło i analogicznie w przypadku innych umów) art. 632 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym przyjmujący nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia ryczałtowego, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy wykonanie dzieła (umowy) po ujawnieniu się nowych, nieprzewidzianych okoliczności, groziłoby przyjmującemu rażącą stratą (art. 632 § 2 kodeksu cywilnego). Zatem, w przypadku umówienia się przez strony na wynagrodzenie ryczałtowe, wypłata wynagrodzenia w wysokości określonej w umowie, mniejszej, niż wynikająca z minimalnej stawki godzinowej, nie stanowi wykroczenia z art. 8e ustawy.
Nie popełnia także wykroczenia osoba, która kwestionuje rzetelność przedłożonego przez przyjmującego zlecenie zestawienia czasu pracy. Warunkiem jest uzasadnienie takiego stanowiska (zob. wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z 12 lipca 2019 r., II W 221/18).
Wykroczenie wypłacenia zaniżonego wynagrodzenia za umowę cywilnoprawną może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie (np. wówczas, gdy sprawca nie wie, ile czasu przyjmujący poświęcił na wykonanie pracy). jego sprawcą może być przedsiębiorca albo osoba działająca w jego imieniu (członek zarządu, wspólnik, prokurent, pełnomocnik). Karą za popełnienie wykroczenia jest grzywna w wysokości od 1.000 do 30.000 zł.
Autor: dr Damian Tokarczyk, Adwokat / Starszy prawnik w kancelarii Raczkowski
