Inwestycje w aktywa niematerialne to ponad 1/4 polskich inwestycji. Wartość inwestycji w aktywa niematerialne w Polsce w 2018 r. wyniosła ponad 133 mld PLN. Co przekłada się na 27,25 proc. wszystkich inwestycji w polskiej gospodarce.
Z badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego przedstawionego w raporcie „Aktywa niematerialne w Polsce” wynika, że ponad połowa (52 proc.) przedsiębiorców planowała inwestycje w aktywa niematerialne na 2020 r. Nakłady na aktywa niematerialne planowały przede wszystkim duże firmy (63 proc.) i te z kapitałem mieszanym (70%).
Zgodnie z definicją stosowaną przez OECD, aktywa niematerialne to takie aktywa, które nie mają fizycznej ani finansowej postaci. Inwestycje w takie aktywa możemy rozumieć jako nakłady na różne formy skomercjalizowanej wiedzy. Takie jak wydatki na badania i rozwój, prawa własności intelektualnej czy szkolenie pracowników. Choć stanowią jeden z kluczowych czynników rozwoju, to obecnie w dużej części nie wchodzą w zakres rachunków produktu krajowego brutto. Wpływa to na szacunki dotyczące produktywności w gospodarce. Ponadto także na możliwość badania tego aspektu rozwoju firm i wspierania jej przez państwo.
Znaczenie aktywów niematerialnych podkreśla fakt, że na czele listy najbardziej wartościowych firm na świecie (Apple, Google, Microsoft) czy w Polsce (CD Projekt) są nie te posiadające największe fabryki czy złoża surowców, ale sprzedające produkty i usługi oparte na własności intelektualnej. Ponadto oryginalnym designie czy dobrym marketingu. W odróżnieniu od maszyn czy budowli, takie aktywa jak oprogramowanie czy wyniki prac badawczo-rozwojowych mają niematerialną formę. Trudną do uchwycenia i precyzyjnego zmierzenia, a jednocześnie posiadają szereg cech wyróżniających je spośród szerokiej gamy dóbr inwestycyjnych.
Rosną inwestycje w aktywa niematerialne w Polsce
Wartość inwestycji w aktywa niematerialne w latach 2014-2018 stale się zwiększała, przeciętnie o 7,5 proc. rocznie w cenach bieżących. W porównaniu z rokiem 2014, największe zmiany w 2018 roku odnotowano w nakładach na innowacje finansowe. Ich udział zmniejszył się z 6,3 proc. w 2014 r. do 5,1 proc. w 2018 r. Ponadto w nakładach na nabyty kapitał organizacyjny, czyli różnego rodzaju usługi doradcze i wspierające organizację procesów w firmach. W tym obszarze udział wydatków w 2018 r. z kolei zwiększył się o 1,4 p.p., do 18 proc.
Na przestrzeni lat 2010-2018 relacja inwestycji w aktywa niematerialne w stosunku do całego PKB wzrosła z 5,13 proc. do 6,28 proc. W tym samym czasie stopa inwestycji w gospodarce, mierzona zgodnie z obowiązującą metodologią spadła z 20,3 proc. do 18,2 proc.
Polska na tle Europy
Aby przyjrzeć się, jak Polska wypada na tle innych krajów europejskich po względem stopy inwestycji w aktywa niematerialne, wykorzystano dane z EU KLEMS. Dane dotyczące inwestycji w aktywa nieodnotowywane w rachunkach narodowych oraz dane z Eurostatu dotyczące inwestycji we własność intelektualną. W takim zestawieniu Polska plasuje się na 22. pozycji na 26 krajów unijnych (z Wielką Brytanią), dla których dostępne były pełne dane.
Najniższy odsetek inwestycji w aktywa niematerialne występował w Grecji, a najwyższy w Irlandii. Biorąc jednak pod uwagę specyfikę tego ostatniego kraju, bardziej miarodajne będzie porównanie krajów bez jego uwzględniania. W takim przypadku najwyższa stopa inwestycji w aktywa niematerialne występuje w Szwecji i jest równa 12,8 proc. PKB.
Z kolei wyniki niższe od Polski, oprócz Grecji, odnotowują jeszcze Litwa, Łotwa i Bułgaria. Jeśli wziąć pod uwagę stopę inwestycji dla Polski obliczoną zgodnie z metodologią zastosowaną w raporcie (6,21 proc. w 2017 r.), to nasz kraj wyprzedziłby Hiszpanię i Portugalię, i niemal zrównał się z Niemcami (6,24 proc.) (przy założeniu, że dla tych trzech krajów wykorzystujemy obliczenia jedynie z bazy danych EU KLEMS).
Źródło: PIE
