Za przestępstwa i wykroczenia przeciwko pracownikom można stracić zamówienia publiczne. Państwo promuje poszanowanie dla prac pracowników na różne sposoby. Jednym z nich jest możliwość lub obowiązek wykluczenia z przetargów publicznych firm, które te prawa naruszają.
Firma, czyli spółka, nie może zostać skazana za przestępstwa przeciwko prawom pracownika. Może to jednak spotkać członków jej organów, wspólników czy prokurentów. Jeżeli któraś z tych osób zostanie skazana za przestępstwo powierzenia pracy osobie, która przebywa nielegalnie na terytorium Polski, spółka musi zostać wykluczona z przetargu. Zakaz ten trwa przez 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku.
Zamawiający mogą też przewidzieć, że wykluczą z udziału w przetargu publicznym spółki, jeśli jej reprezentanci dopuszczą się mniej poważnych przestępstw lub wykroczeń przeciwko prawom pracowników. Dotyczy to wszystkich przestępstw z art. 218-221 kodeksu karnego oraz wszelkich wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Takie wykroczenia są określone w kodeksie pracy (art. 281-283), w ustawie o społecznej inspekcji pracy, ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych czy ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Jeśli członek organu, wspólnik spółki osobowej lub prokurent spółki zostanie skazany (ukarany) za któreś z tych przestępstw lub wykroczeń, spółka może zostać wykluczona z przetargów. To ryzyko trwa przez trzy lata od dnia uprawomocnienia się wyroku.
Przepisy obecnego Prawa zamówień publicznych są surowsze, niż w poprzedniej ustawie. Wykluczenie z przetargu może spotkać spółkę za ukaranie za wykroczenie jej reprezentanta niezależnie od wymiaru tej kary, byle była to kara aresztu, grzywny lub ograniczenia wolności. To oznacza, że nawet ukaranie mandatem przez Państwową Inspekcję Pracy może powodować wykluczenie z przetargu publicznego.
Zamawiający może odstąpić od wykluczenia spółki, jeśli zostało w niej przeprowadzone postępowanie wyjaśniające i wdrożono środki naprawcze. Ustawa wymienia tu szereg środków należących do obszaru compliance (m.in. wprowadzenie systemu sprawozdawczości i kontroli, stworzenie struktur audytowych). Oczywiście, konieczne jest też „zerwanie wszelkich powiązań” ze sprawcą.
dr Damian Tokarczyk, Adwokat / Starszy prawnik w kancelarii Raczkowski
