Karalne jest tylko rażące naruszenie prawa przy zwolnieniu pracownika. W kodeksie pracy znajduje się kilkanaście typów wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Jedno z nich (art. 281 § 1 pkt 3) jest związane z rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy o pracę. Karalne jest mianowicie wykonanie tych czynności z rażącym naruszeniem przepisów prawa.
Omawiane wykroczenie dotyczy wszystkich typów wypowiedzenia umowy o pracę (w tym wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy) oraz rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym. Oceniając zachowanie sprawcy (pracodawcy albo osoby działającej w jego imieniu – członka zarządu, pełnomocnika, prokurenta) bierze się pod uwagę wszystkie przepisy mające zastosowanie do danego przypadku. Takie przepisy mogą być zawarte w ustawie o związkach zawodowych (np. przepisy o szczególnej ochronie członków organów organizacji związkowej), ustawy o społecznej inspekcji pracy (ochrona trwałości stosunku pracy inspektorów) czy samego kodeksu pracy.
W procesie o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie wystarczy jakiekolwiek naruszenie przepisów, aby uwzględnić powództwo pracownika. W sprawie o wykroczenie trzeba wykazać, ze to naruszenie miało charakter rażący. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że chodzi o sytuacje, w których sprzeczność z przepisami jest oczywista dla każdego, nawet bez dokładnej znajomości tych przepisów. Z drugiej strony, rażącym naruszeniem przepisów przez pracodawcę jest nieupewnienie się, jakie przepisy znajdują zastosowanie do danej sytuacji pracownika.
Co najważniejsze, w orzecznictwie podkreśla się, że nie można mówić o rażącym naruszeniu przepisów przy rozwiązaniu umowy o pracę w sytuacji, gdy istniały merytoryczne podstawy takiej decyzji a naruszono jedynie przepisy proceduralne. Wymogami proceduralnymi jest zwłaszcza obowiązek pozyskania zgody na rozwiązanie umowy (np. od związku zawodowego, rady pracowników) oraz zachowanie miesięcznego terminu na rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym.
Rażący charakter naruszenia przepisów, będący znamieniem wykroczenia, wskazuje też na to, że nie popełnia go osoba, która działa nieumyślnie, a więc w przekonaniu, że rozwiązanie umowy jest słuszne i zgodne z przepisami.
Karą za wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy o pracę z rażącym naruszeniem przepisów prawa jest grzywna w wysokości od 1000 do 30000 zł.
Autor: dr Damian Tokarczyk, Adwokat / Starszy prawnik w kancelarii Raczkowski
