17 grudnia mija 30 lat od przedstawienia tzw. Planu Balcerowicza

Wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 roku otworzyły drogę do fundamentalnych zmian ustroju Polski: w kierunku demokracji, państwa prawa i wolnorynkowej gospodarki. Polacy, zmęczeni skrajną niewydolnością gospodarki socjalistycznej, której najbardziej widocznym przejawem były masowe kolejki, pokazali, że chcą zmiany – że chcą żyć tak, jak żyją ludzie na Zachodzie. 17 grudnia w Sejmie swój plan radykalnej przebudowy systemu gospodarczego przedstawił Leszek Balcerowicz, wicepremier i minister finansów w rządzie Tadeusza Mazowieckiego.

10 ustaw Planu Balcerowicza

Plan, który rozpoczęło przyjęcie 10 ustaw i który zapowiadał późniejsze kroki na czele z zasadniczymi zmianami ustrojowymi – prywatyzacją i liberalizacją – oraz radykalną redukcją zadłużenia zagranicznego) służył dwóm celom.

Pierwszym było stłumienie odziedziczonej po socjalizmie hiperinflacji połączonej z powszechnymi brakami towarów. Dlatego wymagało to zerwania z przyspieszonym drukowaniem pieniądza bez pokrycia oraz uwolnienia cen i przedsiębiorczości.

Co więcej drugim celem było rozpoczęcie szybkiego przejścia do gospodarki wolnorynkowej, co wymagało zasadnicze rozszerzenia wolności gospodarczej, w tym likwidacji pozostałości politycznego kierowania gospodarką (rozdzielnictwo i nakazy) i wprowadzenie wymienialności złotego.

Głębokie chirurgiczne cięcie

Plan Balcerowicza przede wszystkim zmierzał do otwarcia perspektywy „godnego życia, swobodnego rozwoju, owocnej i przynoszącej satysfakcję pracy”. Leszek Balcerowicz ostrzegał, że odwlekanie lub spowalnianie zmian grozi klęską, gdyż w zastanej przez rząd Mazowieckiego sytuacji gospodarczej „głębokie chirurgiczne cięcie” było niezbędne, zwłaszcza ze względu na galopującą inflację.

1 stycznia 1990 roku, kiedy pakiet ustaw wszedł w życie Polska wykonała pierwszy fundamentalny krok w kierunku zerwania z „fałszywą grą, w której ludzie udają, że pracują, a państwo udaje, że płaci”, czyli ku gospodarce wolnorynkowej. Dodatkowo dalsze reformy w ramach Planu Balcerowicza zakładały m.in. prywatyzację przedsiębiorstw państwowych, wprowadzenie niezależnego banku centralnego, przebudowę podatków, usunięcie monopoli w gospodarce.

Polska jako pierwsza

Polska była pierwszym krajem byłego bloku socjalistycznego, który wszedł na ścieżkę wzrostu, a Plan Balcerowicza, jak stwierdził badacz transformacji gospodarczych Anders Åslund, „nakreślił drogę dla skutecznych reform”. Co więcej naukowe badania pokazują, że Polska osiągnęła w latach 1989–2015 największy wzrost gospodarczy spośród wszystkich krajów Europy Środkowo-Wschodniej

Jakość życia po Planie Balcerowicza

Poziom życia Polaków przed I wojną, na koniec II RP i na koniec PRL oscylował wokół 20% poziomu życia Amerykanów. Ponadto dzięki rozwojowi w III RP, dzisiaj jest to już ok. 50%. Standard zycia wszystkich grup społecznych w Polsce, również średni standard 10% najuboższych, jest dzisiaj wyższy niż w 1989 roku. Dodatkowo poparcie dla transformacji do gospodarki rynkowej pozostaje w Polsce najwyższe spośród wszystkich krajów postsocjalistycznych i wynosi 85%.